Mój dziadek Izydor Wajcman (ur. 1867), pochodził z wielodzietnej rodziny żydowskiej związanej z Wyszogrodem. Był synem Szmula Jochima (1841-1892), syna Zelika Lewka (ur. 1794) i Ryfki z domu Eben (ur. 1796), oraz Estery Sury z Albertów (1837-1901), córki Mośka Alberta (ur. 1805) i Dwojry z […]
18 sierpnia 1920 roku wojska bolszewickie zaatakowały Płock. Do 19 sierpnia ludność cywilna miasta, w tym kobiety i dzieci, bohatersko broniła się na barykadach wraz z wojskiem, uniemożliwiając żołnierzom bolszewickiej Rosji zdobycie przyczółka mostu i przekroczenie Wisły. W obliczu niebezpieczeństwa bolszewickiego nie pozostali bierni płoccy […]
Hechaluc rozpoczął swoją działalność w Płocku w 1923 roku. Jego założycielami byli A. Kowalski, F. Fliderblum i M. Kenigsberg, w zarządzie organizacji znaleźli się także Szymon Margulin, Mojżesz Zander i A. Lejbgot. Celem organizacji była emigracja jej członków do Eretz Israel. Pomimo iż ortodoksyjne środowiska w Płocku sprzeciwiały się nowo utworzonej grupie, liczba jej członków rosła z roku na rok, a lokalny oddział Hechaluc stał się ośrodkiem różnych działań syjonistycznych.
Podczas gdy organizacja Hechaluc składała się z młodych ludzi w wieku powyżej 18 lat, którzy przygotowywali się do wyjazdu do Eretz Israel, członkami jej siostrzanej organizacji Hechaluc Hatzair byli młodsi chłopcy i dziewczynki. Organizacja przygotowywała młodzież do przyszłego życia jako pionierów i koncentrowała się na działaniach kulturalnych. W latach 30. wielu młodych chłopców i dziewcząt wyjechało z miasta do Eretz Israel, gdzie większość z nich mieszkała jako pionierzy m. in. w kibucach.
Młodzi pionierzy z Płocka, którym nie udało się dotrzeć do Izraela, zostali zamordowani, podobnie jak wielu innych, przez nazistów podczas II wojny światowej.
Bibliografia: Plotzk. A History of an Ancient Jewish Community in Poland, ed. E. Eisenberg, Tel-Aviv 1967
Płocki oddział Poalej Syjon powstał w 1904 roku. Po rewolucji rosyjskiej w 1905 roku działalność Poalej Syjon została zakazana przez carską policję, a członkowie organizacji zeszli do podziemia. Dopiero po I wojnie światowej i utworzeniu państwa polskiego ruch ten odniósł sukces w zakładaniu oddziałów w […]
Alfred Jesion urodził się w Płocku 4 stycznia 1919 roku jako syn rzeźbiarza Hersza Lejzora (Hermana) (1886-1933) i Chawy z Szechtmanów. Rodzina Jesionów mieszkała w kamienicy położonej przy ulicy Nowy Rynek 4. Alfred Jesion interesował się rzeźbą od wczesnego dzieciństwa – mając 6 lat wykonał […]
Symcha Guterman urodził się w Warszawie w 1903 roku jako trzecie dziecko Mendla, uczonego talmudysty z Radzymina, i Bajli Gitli z Fiszmanów, która pochodziła z miejscowości Kozienice koło Radomia. Jej ojciec był właścicielem młyna. W czasie I wojny światowej rodzina Gutermanów przeniosła się do Płocka, gdzie mieszkał brat Mendla – Rachmil. W okresie międzywojnia Symcha Guterman założył warsztat trykotarski. Był także jednym ze współzałożycieli oddziału płockiego organizacji Frajhajt. W 1933 roku ożenił się z Chawą Alterowicz (ur. 1902), córką Jakuba i Nychy, która z zawodu była krawcową. W 1935 roku urodził się ich syn Jakub. Rodzina Gutermanów mieszkała przy ulicy Sienkiewicza 64. W okresie okupacji Symcha Guterman wraz z żoną i synem przebywał w getcie płockim. 1 marca 1941 roku zostali wywiezieni do obozu w Działdowie, następnie do dystryktu radomskiego. Ostatni miejscem ich okupacyjnej wędrówki była Warszawa.
W okresie kilku miesięcy przed wybuchem powstania warszawskiego był żołnierzem Armii Krajowej. Brał udział w powstaniu warszawskim, które wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Zginął w walce o odbicie Pawiaka w pierwszych dniach sierpnia 1944 roku. Pozostawił cenny pamiętnik, w którym spisał okupacyjne losy płockich Żydów. Pamiętnik zatytułowany “Kartki z pożogi” został wydany w roku 2004 przez Towarzystwo Naukowe Płockie.
Bibliografia:
S. Guterman, Kartki z pożogi, Płock 2004
G. Nowak, Żydzi płoccy. Album pamięci, Płock 2015
J. Przedpełski, J. Stefański, Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
19 marca 1860 roku w Płocku zostało zawarte małżeństwo między Surą Łają Koryto (ur. 1840), córką pochodzącego z Sochaczewa Beniamina (1802-1877) i Tyli z Sierotów (1804-1874), a Joskiem Chaimem Fuksem (1836-1891), synem mieszkańców miasta Kutna – Lejby i Ryfki. Josek Chaim Fuks, podobnie jak jego […]
Rodzina Zylber pochodziła ze wsi Turza Wielka (powiat płocki, gmina Brudzeń Duży). Prawdopodobnie brak perspektyw skłonił ojca rodziny – Chaima Zylbera (ur. 1871), który pracował we wsi jako robotnik, do przeniesienia się na początku lat 20. XX wieku do oddalonego o 25 kilometrów Płocka. Tu […]
Właścicielem kamienicy w stylu historyzującym od roku 1873 był handlarz zbożem i wełną Markus Frenkiel Wolffsohn (1830-1910), po którym odziedziczył ją jego syn Izydor (Icek). Kolejnym jej właścicielem był handlarz Moszek Firstenberg (ur. 1852), syn Izraela i Fajgi ze Szlamów, który nabył ją w roku 1911. Po śmierci Moszka Firstenberga połowa nieruchomości została zapisana na jego żonę Surę z Aszów (ur. 1853). Drugą połowę nieruchomości odziedziczyli Blima Fryszberg, Icek Jakub Firstenberg, Mariem Mucha i Abram Firstenberg. Icek Jakub Firstenberg był kupcem zbożowym, współwłaścicielem Młyna Handlowego przy ulicy Bielskiej 21.
W kamienicy przy Starym Rynku 13 mieściła się księgarnia i skład materiałów piśmiennych Mejera Lejby Bukiego (ok. 1857-1909). Buki początkowo pracował jako subiekt w księgarni Izydora Wassermana. W 1885 roku założył własną księgarnię, przy której istniała również wypożyczalnia książek. Księgarnia Bukiego była bardzo dobrze zaopatrzona – klienci mogli w niej nabyć zarówno literaturę polską, jak i obcą. W 1907 roku Mejer Lejb Buki otworzył w Warszawie Dom Księgarski Komisowo-Ekspedycyjny przy ulicy Elektoralnej 5, służący interesom księgarń prowincjonalnych. Swoją działalność księgarską prowadził prawdopodobnie do 1909 roku.
Przy Starym Rynku 13 przed wojną była zarejestrowana także pracownia kapeluszy J. Frydersona oraz skład skór Gutmana Zielonki (od 1929 roku).
Roza Holcman (ur. 1910), córka Lejby (1886-1930) i Lizy Lei z Rozenbergów (1888-1975), była pierwszą w Płocku kobietą – adwokatem. W 1934 roku ukończyła prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Praktykę przygotowującą do zawodu prawniczego odbyła u Kazimierza Mayznera (1883-1951) – znanego płockiego prawnika i działacza społeczno-kulturalnego. […]
