Kościuszki 1

Kościuszki 1

Nieruchomość o dawnym numerze hipotecznym 281 usytuowana jest we wschodnim narożniku ulicy Tumskiej i Kościuszki, w przestrzeni historycznego śródmieścia miasta Płocka.

Pierwszym właścicielem posesji był Ludwik Mahn, asesor, budowniczy departamentu płockiego, zarazem członek loży wolnomularskiej w Płocku. Po śmierci Ludwika Mahna, właścicielką nieruchomości została w 1824 roku wdowa po nim, pochodząca z Pomeranii, Fryderyka z Wolterów, córka Krystiana i Anny Marii z Wernerów, oraz ich dzieci – syn Karol Henryk Antoni i córka Amalia Szarlotta Leopoldyna. Po śmierci matki i siostry, Karol Henryk Antoni sprzedał odziedziczoną nieruchomość Bogumile z Ligowskich Rościszewskiej, córce Jana i Marianny z Dobrosielskich, żonie kapitana Wojsk Polskich Franciszka Maksymiliana Rościszewskiego. Kolejnym właścicielem nieruchomości został Ludwik Bergman, a po jego śmierci, w roku 1853, Amalia Bergman oraz Laura Amanda, Sydonia Ewelina i Ferdynand Edmund rodzeństwo Bergman. Od 1877 roku właścicielem nieruchomości był Moryc Lewenstein.

Moryc Lewenstein urodził się w 1833 roku w Mławie, jako syn Lejby i Ryfki Ruchli. Jego żoną była Chawa z domu Pinkus, córka Naftalego i Ruchli, urodzona w 1844 roku w Kutnie.

9/21 sierpnia 1863 roku Moryc Lewenstein otrzymał pozwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej, która obejmowała: handel niegildyjny przyprawami korzennymi, mydłem, świecami, śledziami, zbożem, szkłem, materiałami piśmiennymi, obuwiem, wyrobami płócienno-bawełnianymi, drobną kramarszczyzną, winami oraz trunkami zagranicznymi. Firma polecała w szczególności węgierskie wina beczkowe i butelkowane (z okolic Hegyalu i Tokaju), a także wina francuskie, hiszpańskie, reńskie, szampańskie, aromatyzowane wina likierowe, francuski aperitif Saint – Raphael, wina krymskie i kaukaskie, londyński porter, wódki, likiery, koniak francuski i krajowy, wódki rosyjskie: Popowa, Koszelewa i Sztritera, nalewki, miód w butelkach, a także cukier i herbaty różnych firm. W ofercie firmy znajdowały się m.in. trufle, kapary, oliwki, musztardy, świeże bakalie, kawior astrachański, śledzie holenderskie oraz różne gatunki serów. Lewensztejn utrzymywał kontakty handlowe m.in. z petersburskim kupcem i zarazem właścicielem największych w Rosji delikatesów zlokalizowanych na Newskim Prospekcie Grigorijem Jelisiejewem. Sklep Lewensteina polecał także szeroki wybór „fantazyjnych i modernistycznych” tapet ze znanej warszawskiej firmy Józefa Franaszka, funkcjonującej na rogu ulic Marszałkowskiej i Złotej.

Moryc i Chawa mieli kilkoro dzieci: Naftalego (ur. 1867), Nachmana (ur. 1869), Fajgę (ur. 1872), Rafała (ur. 1873), Gelię (ur. 1877) oraz Pinkusa (ur. 1881). Drugi co do wieku potomek Moryca – Nachman, ożenił się z Teodozją Marią z domu Piekarską, córką Wojciecha i Bronisławy z domu Schmidt, która urodziła się w Kaliszu w 1885 roku. Nachman Lewenstein pracował na stanowisku urzędniczym. Żoną Rafała Lewensteina była Aleksandra z domu Michajłow, córka Prokopa i Matyldy z domu Braun, urodzona w 1898 roku w Płocku, wyznania prawosławnego. W 1921 roku Rafał zmienił wyznanie z mojżeszowego na ewangelicko-augsburskie.

Przy ulicy Kościuszki 1 od 1862 roku funkcjonowała firma rzeźbiarsko-ramiarska Waleriana Krowickiego, która zajmowała się wykonywaniem wszelkich robót kościelnych: renowacją, przebudową i budową ołtarzy, ambon, chrzcielnic, wykonywaniem feretronów, antepedii, cyborii, baldachimów, proporców, a także malowaniem wnętrz kościołów oraz elewacji. Usługi firmy obejmowały także konkurencyjną pod względem cenowym oprawę obrazów.

Pod adresem tym działał także (od 1888 roku) zakład litograficzny drukarza Mojżesza Rozenfelda. Zakład posiadał tłocznię drukarską, wykonywano w nim wielobarwne prace artystyczne i litograficzne. Przy drukarni funkcjonował sklep z materiałami piśmiennymi. Firma Rozenfelda funkcjonowała do 1904 roku, przejął ją następnie Izrael Koszerkiewicz.

W międzywojniu mieściła się tu kancelaria adwokacka Szymona Nichtbergera, kolektura “Źródło bogactwa” Estery Nejman oraz siedziba Towarzystwa Kolarzy w Płocku.

Po śmierci Moryca Lewensteina nieruchomość odziedziczyła jego żona Chawa oraz dzieci. Od 1912 roku właścicielami nieruchomości byli bracia Nachman i Rafał. W 1926 roku Rafał nabył od Nachmana jego część posesji, stając się jej wyłącznym właścicielem.

Nieruchomość przy ulicy Kościuszki 1 decyzją Ministra Kultury i Sztuki ogłoszoną w Monitorze Polskim dnia 31 lipca 1920 roku nr 171 zaliczona została do kategorii budowli zabytkowych.

Rafał Lewenstein był znanym w Płocku miłośnikiem sztuki, kolekcjonerem i prezesem Towarzystwa Kredytowego. Został zamordowany przez Niemców w Działdowie.

Bibliografia:

G. Nowak, A. Wojciechowska, Żydowski Płock – architektoniczne wizje i realizacje, Płock 2014

J. Przedpełski, J. Stefański, Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012

 



error: