14 listopada 2022 roku to data premiery najnowszej publikacji wydanej przez Fundację Nobiscum – książki “Rachmonim bnei rachmonim. Płoccy Żydzi, dobroczynność i filantropia” autorstwa Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej. Licząca 340 stron publikacja stanowi prezentację wybranych inicjatyw podejmowanych przez płockich Żydów od XIX wieku do czasów powojennych, a […]
Fiszel Gerszon Nordenberg urodził się 1 listopada 1895 roku, w rodzinie kupca Daniela Dawida Nordenberga i Hindy Michli Fliderblum, w domu pod numerem 41 przy dawnej ulicy Szerokiej. Swojego dziadka wspomina Neil Bass: 5 sierpnia 1917 roku, po włączeniu się Stanów Zjednoczonych do I wojny […]
Znany przedwojenny aktor kabaretowy, monologista, parodysta, autor tekstów piosenek i skeczy oraz piosenkarz, urodził się w 1904 roku w Płocku jako Wolf Nożyca w rodzinie kupca Icka i Tauby Ruchli z domu Frydman. Nożycowie mieszkali przy Starym Rynku, w kamienicy pod numerem 21 (ostatnim znanym przedwojennym adresem Icka i Tauby Ruchli Nożyców był Stary Rynek 15). Wolf Nożyca odbył służbę wojskową w trzecim batalionie 32 pułku piechoty w Działdowie, podczas której m.in. grał w kółku dramatycznym podoficerów zawodowych. 11 września 1932 roku zawarł małżeństwo z pochodzącą z Chełma Lubelskiego 21-letnią Taubą Cymerman, córką kupca Arona i Gitli z Achtmanow. Rodzina Wolfa Nożycy była blisko związana z płockimi rodzinami Bomzonów i Brygartów (jego matka Tauba była przyrodnią siostrą Lejba Bomzona i Dwojry Ides Brygart z domu Bomzon).
Choć w dokumentach archiwalnych figuruje jako “nauczyciel” (niewykluczone, że był on absolwentem Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Króla Bolesława Krzywoustego w Płocku; przez pewien czas pracował także w szkole powszechnej, z której jednak został zwolniony w związku z utrzymywaniem bliskich kontaktów z uczennicami), Wolf Nożyca był jednym z najbardziej popularnych i lubianych aktorów komediowych żydowsko-polskich teatrzyków rewiowych i kabaretów. “Inteligentny, subtelny, bezkonkurencyjny humorysta-konferansjer, szermierz niezrównany żywego słowa, Benjaminek humoru” – jak pisano o nim na łamach “Trubadura Warszawy”, występował m.in. w Lublinie, Radomiu, Chełmie, Łodzi, Będzinie i Piotrkowie Trybunalskim. Nigdy jednak nie wystąpił w rodzinnym Płocku. Nazwisko Bolesława Norskiego-Nożycy było także znane za granicą, dzięki płytom nagranym dla „Syrena Record”.
W 1937 roku Bolesław Norski-Nożyca został oskarżony o plagiat, m.in. na łamach “Robotnika” z 2 października tego roku odnotowano: “Emanuel Schlechter, autor rewiowy i filmowy, przeglądając płyty w jednym z magazynów muzycznych, zauważył na płycie pt. „Milion zawodów” napis: „Kompozytor, autor i wydawca — Bolesław Norski-Nożyca”. Fakt ten zaskoczył Schlechtera, który napisał słowa do tej piosenki, muzykę zaś przed pięciu laty ułożył kompozytor amerykański, Olszanecki. „Milion zawodów” była to piosenka żydowska, której pierwotny tytuł brzmiał: „Dużo pracy — mało zarobku”. Przed 4 laty, do bawiącego wówczas we Lwowie Schlechtera zgłosił się Leo Fuks, artysta rewiowy, z prośbą o napisanie polskiego tekstu do wspomnianej piosenki. „Milion zawodów” w przekładzie Schlechtera, a w interpretacji Leo Fuksa, przez dłuższy czas święcił triumfy w ówczesnym teatrzyku rewiowym „Qui-Pro-Quo” i „Ananasie”. Po wyjeździe Fuksa do Ameryki, Norski-Nożyca nabył wspomnianą piosenkę od Leo Fuksa i produkował jako swoja własność na scenach i estradach. Ostatnio Norski-Nożyca nagrał ją na płytach firmy “Syrena-Electro” zmieniając częściowo tekst. W tym stanie rzeczy Schlechter zażądał za pośrednictwem ZAIKS-u od firmy “Syrena-Electro” wycofania płyt wspomnianej piosenki ze sprzedaży…”.
Podczas okupacji hitlerowskiej występował w getcie warszawskim, w teatrzykach i kawiarniach (m.in. Kawiarnia Artystów Rewiowych “Bon Apetit” przy Nalewki 37), był zapraszany na filantropijne imprezy kulturalne. Najprawdopodobniej został zamordowany w nazistowskim obozie koncentracyjnym w Lublinie.
Fundacja Nobiscum zaprasza na premierę drugiej edycji przewodnika „Śladami płockich Żydów” autorstwa Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej, który dostępny będzie od 28 sierpnia dzięki dofinansowaniu Miasta Płock. Pierwsze wydanie przewodnika „Śladami płockich Żydów” ukazało się w 2019 roku, również dzięki dofinansowaniu Miasta Płocka. Liczący 500 sztuk nakład wyczerpał […]
2 sierpnia 2022 r. przypada 79. rocznica wybuchu powstania w Treblince. Marian Płatkiewicz wspominał: “Płocczanie byli filarem w powstaniu. Motek Perelgryc, płocczanin, mechanik rowerowy. Pracował w Treblince jako blacharz i mechanik rowerowy. On i kolega Łyk z Nowego Dworu oraz Budnik z bratem, podrobili klucz […]
Kamienica w stylu renesansowym przy ulicy Kolegialnej 9 została wzniesiona w latach 1885-1886 przez Annę z Heymanów Flatau (1838-1898) i jej męża Ludwika (1829-1890) – kupca zbożowego, przemysłowca i właściciela kantoru bankierskiego. Zarówno Anna, jak i Ludwik byli znanymi w Płocku filantropami m.in. fundatorami budynku przy ulicy Zduńskiej, w którym mieścił się przytułek dla starców i kalek.
W 1834 roku posesję oznaczoną numerem hipotecznym 321 przy ulicy Kolegialnej nabył pochodzący z Gołańczy kupiec Joachim (Nuchem) Flatau (1778-1865) wraz z żoną Braną z Nirenbergów. W 1836 roku małżonkowie wznieśli nową, piętrową kamienicę. Po śmierci Joachima połowę nieruchomości odziedziczyły jego dzieci: Maria, Itta vel Justyna, Dorota, Michla Tauba, Józef, Julian i Rozalia Anna. W wyniku publicznej licytacji ich część nabyła Brana z Nirenbergów. Na mocy kontraktu kupna sprzedaży z 1869 roku właścicielem nieruchomości został Ludwik (Liber) Flatau. Po jego śmierci nieruchomość odziedziczyła jego żona Anna wraz z czworgiem dzieci – Henrykiem, Julianem, Heleną i Edwardem. W 1898 roku właścicielami kamienicy zostali Henryk, Helena i Julian Flatau. W 1907 roku nieruchomość została sprzedana Jakubowi Neumarkowi, a od 1917 roku jej właścicielami byli Józef Rogozik i Dawid Szenwic, następnie Bank Przemysłowy Warszawski. W 1925 roku posesję przejęła Powiatowa Kasa Chorych w Płocku. Ostatnim przedwojennym właścicielem był Karol Popielawski.
Obecnie budynek jest siedzibą Urzędu Stanu Cywilnego.
Cyrla (Czesława) Graubart urodziła się 29 marca 1894 roku, jako córka Szoela i Sury Marii z domu Fabjan małżonków Bruzdów. W 1911 roku ukończyła 7-klasowe gimnazjum rządowe w Warszawie. W grudniu tego roku po złożeniu egzaminu zawodowego otrzymała świadectwo “domowej nauczycielki”. W styczniu 1913 roku, […]
13 maja 1886 roku urodził się w Płocku Natan Graubart – przewodniczący komitetu szkoły religijnej Talmud-Tora, kupiec, właściciel składu nasion oraz prezes Banku Pożyczkowego Spółdzielczego w Płocku z o. o. z siedzibą przy Tumskiej 9. Natan Graubart pełnił także funkcję skarbnika oddziału Towarzystwa Popierania Pracy […]
Chiel (Jechiel) Majer Bieżuński (ur. 1888 w Płocku), nauczyciel, syn Natana i Gitli z domu Gombiner. Był absolwentem gimnazjum gubernialnego w Płocku, następnie kontynuował prywatną edukację w klasach średnich. Ukończył Warszawską Szkołę Gimnastyki Szwedzkiej i Masażu Heleny Kuczalskiej oraz szkołę pływania Majewskiego na warszawskiej Pradze. Przez pewien czas prowadził kursy gimnastyki w jednej z warszawskich szkół. W 1920 roku, podczas inwazji bolszewickiej, zgłosił się na ochotnika do Wojska Polskiego. Od 1921 roku był nauczycielem gimnastyki w 7-klasowej szkole powszechnej dla dzieci żydowskich w Płocku, następnie w szkole podstawowej w Wyszogrodzie. W lipcu 1925 roku ukończył kurs fizyki i matematyki w Aleksandrowie Kujawskim, w 1932 roku kurs harcerski, a następnie letnie kursy wychowania fizycznego. Przeszedł na emeryturę w 1938 roku.
15 października 1821 roku Józef Jakub Kreyzler alias Josek Sokół i Gerszon Lewin Gradel alias Mintz zawarli kontrakty wieczystej dzierżawy placów oznaczonych numerami 68 (plac miejski prętów 20 kwadratowych miary magdeburskiej, z czynszem rocznym w wysokości 1 złoty i 2 grosze) oraz 69 (plac miejski […]
