Przy ulicy Niepodległości w Wyszogrodzie znajduje się cmentarz żydowski założony w pierwszej połowie XIX wieku. W czasie II wojny światowej został całkowicie zdewastowany przez Niemców, którzy wykorzystali nagrobki do utwardzania dróg i budowy chodników. Po wojnie wzniesiono tu pomnik upamiętniający ofiary Holokaustu. Wyryto na nim […]
Kamienica barokowa, w typie związanym z kręgiem północnym, powstała w 3. ćwierci XVII wieku. Od 1850 roku właścicielem nieruchomości był kupiec zbożowy Ojzer Lewita. W latach 1852-1855 i 1857-1862 próbował sprzedać swoją własność Radcy Honorowemu i Nadzorcy Więzienia Płockiego Szymonowi Dzierzgowskiemu. W roku 1862 nieruchomość […]
16 listopada 1930 roku został założony w Płocku oddział Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego “Frajhajt” w Polsce. Założycielami oddziału byli Mojżesz Zander (ur. 1905), Toba Nasielska (ur. 1908), Lejb Licht (ur. 1909), Symcha Guterman (ur. 1903) oraz Szlama Lipner (ur. 1906). Organizacja miała charakter socjaldemokratyczny, była związana z Poalej Syjon-Prawicą. Odgrywała dominującą rolę w syjonistycznym ruchu młodzieżowym w Polsce.
Samuel Nadel urodził się w wielodzietnej rodzinie żydowskiej, jako syn krawca Nuty Wolfa Nadela (1815-1879) i Sury Temy z domu Zylberman (ur. 1825). Rodzina Nadel mieszkała przy ulicy Kolegialnej 12 – w kamienicy, której właścicielem w latach 1854-1855 był znakomity lekarz pochodzący z Działoszyc koło […]
W dniu dzisiejszym odbył się pierwszy w historii powojennej Polski Marsz Pamięci w Gostyninie, w którym potomkowie gostynińskich i gąbińskich Żydów, wraz z mieszkańcami miasta w symboliczny sposób upamiętnili ofiary Holokaustu. Wydarzeniu towarzyszyło odsłonięcie tablicy upamiętniającej Józefę Gierblińską. Dzięki jej odwadze i poświęceniu II wojnę […]
Mój prapradziadek Beniamin Koryto (urodzony w 1802 r. w Sochaczewie) i moja praprababka Tyla (z domu Sierota, urodzona w 1804 r. w Służewie) jako pierwsi z rodu Koryto osiedlili się w Płocku. Mieli sześcioro dzieci: Joela, Surę Łaję, Ryfkę, Hersza, Ruchel i Izraela.
Izrael, mój pradziadek (urodzony w 1847 r.) ożenił się z Gitlą Taubą (z domu Szmiga, urodzoną w 1854 r.) Mieli jedenaścioro dzieci: Jakuba Józka, Moszka, Fajbusza, Duwet, Beniamina, Joela, Mortkę Lejba, Etkę, Ruchęa, Libę Racę i Abrama Chaima. Izrael był tokarzem, kierownikiem warsztatu i artystą. Rzeźbił wszelkiego rodzaju przedmioty z drewna. Większość dzieci Izraela i Gitli Tauby opuściła Polskę między dwiema wielkimi wojnami i wyemigrowała do USA, Argentyny i Anglii. Izrael zmarł prawdopodobnie pod koniec lat dwudziestych, a jego żona Gitla Tauba wyemigrowała do USA i mieszkała w pobliżu syna Moszka (później – Morrisa). W Płocku pozostał tylko Mortka Lejb, Ruchla i ich rodziny.
Mój dziadek Mortka Lejb (ur. 1879) ożenił się z Perlą (z domu Dzwonek, urodzoną w 1880 r. w Dobrzyniu nad Wisłą). Przenieśli się do Raciąża (małego miasteczka niedaleko Płocka) i urodziło się tam ich siedmioro dzieci: Ryfka i jej brat bliźniak Hersz Jankief, Ruchla (Rosa Fajga), Chaja Sura, Icek, Beniamin i Izrael. W latach dwudziestych wrócili do Płocka i mieszkali na ulicy Szerokiej (obecnie ul. Kwiatka). Mortka Lejb był krawcem i kierownikiem warsztatu. Icek poszedł w ślady ojca i również został krawcem.
W tym czasie Płock stanowił poniekąd mikrokosmos świata żydowskiego i prawie każda żydowska grupa ideologiczna lub ruch młodzieżowy miała tam swoją reprezentację. Moja matka Ryfka była aktywną członkinią ruchu „Freiheit” („Wolność”). W związku z tym przybyła do Izraela jako pionierka w 1933 r. Jej dwie kuzynki – córki cioci Ruchli o imieniu Nauma (Neomi) i Syma również przybyły do Izraela w latach 30. XX wieku. Byli jedynymi, którzy przeżyli ze swoich rodzin. Wszyscy pozostali członkowie dwóch rodzin zginęli podczas Holokaustu.
Dziś potomkowie rodziny Koryto są rozproszeni po całym świecie.
Pnina Stern, Izrael
Józef Rogozik urodził się w 1875 roku w Międzyrzeczu, jako syn Chaima i Ruchli. Był współzałożycielem (w 1914 roku) Komitetu Niesienia Pomocy Żydom w Płocku i Towarzystwa Udzielania Bezpłatnej Pomocy Lekarskiej Ubogim Żydom. W 1916 roku został wybrany do zarządu Gminy Żydowskiej w Płocku oraz […]
W poniedziałek 20 maja potomkowie gostynińskich i gąbińskich Żydów, Burmistrz Miasta Gostynina i inicjatywa Wielokulturowy Gostynin zapraszają na marsz upamiętniający zagładę gostynińskich Żydów: “Wraz z kilkudziesięcioosobową grupą gości z Izraela, Stanów Zjednoczonych i krajów europejskich chcemy w symboliczny sposób, w cichym marszu, upamiętnić zagładę gostynińskich […]
Fabiusz Margulies (1892-1943) – przedsiębiorca, kierownik Fabryki Maszyn Rolniczych w Płocku. Był synem pochodzącego z Łodzi Maurycego Marguliesa (1856-1933) oraz Frajdy z Ejzenbergów (ur. 1861).
Siedziba firmy Marguliesów mieściła się przy ulicy Tumskiej. W swojej ofercie miała m.in. żelazne osie toczone do bryczek i powozów, kosy do sieczkarń, lemiesze, pługi, kultywatory, brony, a także konwie do mleka, grabie automatyczne, wialnie czy piekarniki ekonomiczne „półgodzinne”. Dział mechaniki przedsiębiorstwa przeprowadzał remonty lokomobili. Od początku XX wieku fabryka posiadała także odrębny dział produkujący koła i wozy – według danych z 1934 roku była to najstarsza w Polsce fabryka kół wozowych.
Fabiusz Margulies po śmierci ojca przejął wraz z braćmi Izaakiem (ur. 1888) i Czesławem (ur. 1887) kierownictwo fabryki. Pełnił zarazem funkcję prezesa Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego Makabi, które wspierał finansowo.
Zginął w getcie w Częstochowie w 1943 roku.
Bibliografia:
Nowak G., Wojciechowska A., Żydowski Płock – architektoniczne wizje i realizacje, Płock 2014
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
Icek Nelkin (ur. 1886) wraz z żoną Małką z Finkelsztejnów (ur. 1877) i dziećmi: Dwojrą (ur. 1911), Mordką (ur. 1915), Anną (ur. 1918), Maurycym (ur. 1921) i Leonardem (ur. 1924) przed wojną mieszkali przy ulicy Grodzkiej 8 w Płocku. Icek był z zawodu handlarzem. Prapradziadek […]
