Stanisław Posner
Stanisław (Salomon) Posner urodził się 21 listopada 1868 roku jako syn Leona i Matyldy z Bornsteinów. Jego ojciec należał do gorliwych propagatorów kierunku asymilatorskiego, wiele jego artykułów drukowała warszawska „Jutrzenka”. Siostrą Stanisława Posnera była Malwina Garfeinowa-Garska – pisarka i publicystka, autorka Gromnic (1907) i Powieści o duszy polskiej (1912). Pradziad Stanisława – Salomon Markus Posner (1770-1848) – pochodzący z Finlandii kupiec i filantrop, osiadł w młodości Warszawie, gdzie uzyskał monopol solny i wkrótce doszedł do znacznej fortuny. Dzięki niej w 1817 roku mógł nabyć dobra Kuchary, gdzie przeniósł się z rodziną i w roku 1823 założył jedną z pierwszych w Królestwie Polskim manufaktur włókienniczych.
Stanisław Posner był wybitnym prawnikiem – teoretykiem. Ukończył studia na Wydziale Prawa Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Już jako student, od 1891 roku pisywał artykuły do „Gazety Sądowej Warszawskiej”. W 1893 roku został nagrodzony złotym medalem za rozprawę konkursową Szkoła historyczna prawa w Niemczech. Studia kontynuował w latach 1893-1895 na Wydziale Prawa Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie. Po powrocie do kraju zajmował się pracą badawczą i publicystyką. W 1900 roku ukazała się jego praca pt. Prawo a życie, nagrodzona na konkursie „Gazety Sądowej”, a trzy lata później głośna rozprawa Nad otchłanią. W pracy tej dowodził, że handel żywym towarem nie jest fikcją, przytaczał szczegółowo rozprawy sądowe dwu procesów w Bytomiu i Piotrkowie, w których oskarżonym udowodniono, że zajmowali się wywożeniem kobiet do domów publicznych w Ameryce Południowej. Procesy takie były wówczas zjawiskami wyjątkowymi. Jego dorobek twórczy obejmuje dziesiątki artykułów na łamach „Przeglądu Tygodniowego”, „Prawdy”, „Ogniwa”, „Themis Polskiej”, „Wiedzy”, „Książki”, „Czasopisma prawniczego i ekonomicznego”, „Przeglądu Filozoficznego”, „Przeglądu Politycznego”, „Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej”. Posner był autorem licznych książek i broszur w języku polskim, francuskim i niemieckim, z rozmaitych dziedzin nauk prawnych i społecznych. Spośród licznych jego dzieł warto wymienić Domy ludowe w Belgii (w których traktuje o kooperatywach robotniczych), Drogi samopomocy społecznej (gdzie możemy znaleźć eseje m. in. o Franciszku Tarczyńskim i sochocińskim guzikarstwie) czy pracę Dlaczego jestem socjalistką?, wydaną w 1921 roku. Jak pisał Feliks Perl, Stanisław Posner był socjalistą w imię szacunku dla człowieka, w imię stworzenia dla człowieka warunków, w których mógłby stać się człowiekiem w pełni tego słowa.
W czasie I wojny światowej Stanisław Posner przebywał na emigracji na zachodzie Europy. Pracował wówczas z niezwykłym zapałem dla sprawy Niepodległości Polski. Zyskał opinię niezawodnego informatora, wytrawnego polityka, wielkiego patrioty, a zarazem nowoczesnego Europejczyka. Posner pisywał o Polsce do licznych pism francuskich, wygłaszał odczyty, odbywał spotkania prywatne z ludźmi wpływowymi. Organizował jednocześnie Polaków we Francji, przygotowywał ich do przyszłej działalności w Niepodległej Polsce. Był inicjatorem i twórcą Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza w Paryżu, który powstał w 1916 roku. Łącznie z Józefą Franciszką Joteyko i Marią Grzegorzewską zorganizował Polską Ligę Nauczania – instytucję, która postawiła sobie za zadanie gromadzenie dla potrzeb kraju materiałów z dziedziny szkolnictwa oraz metodyki nauczania i wychowania, a także propagowanie polskiego ruchu niepodległościowego. Pod nazwiskiem własnym lub pseudonimem Rajmund Kucharski pisywał z Paryża liczne korespondencje do pism polskich wydawanych w Rosji przez wojenną emigrację polską.
W 1922 roku Stanisław Posner został wybrany z listy PPS w województwie kieleckim do Senatu RP. Pracował w Komisji Prawniczej, Spraw Zagranicznych i Wojskowych. W 1928 roku ponownie został senatorem z listy państwowej PPS, powierzono mu wówczas godność wicemarszałka Senatu. Przez obie kadencje był wiceprezesem klubu Związku Polskich Posłów Socjalistycznych i prezesem frakcji socjalistycznej w Senacie. Zabierał wielokrotnie głos w najważniejszych debatach. Jego mowy parlamentarne świadczące o głębokiej znajomości prawa i wielostronnej erudycji, wyrobiły mu pozycję wybitnego parlamentarzysty. Zebrane w tomie Pięć lat pracy w Senacie Rzeczypospolitej 1922–1927, zostały wydane w 1928 roku nakładem Księgarni Robotniczej.
Zasługą Stanisława Posnera było ratyfikowanie przez Polskę zakazu pracy nocnej i przyjmowania do przemysłu dzieci poniżej 14 roku życia, uznanego na Pierwszej Międzynarodowej Konferencji Pracy w Waszyngtonie w 1919 roku. Był także jednym z autorów Deklaracji Genewskiej z 1924 roku, w której po raz pierwszy zapisano prawa dziecka, oraz jednym z założycieli i wiceprzewodniczącym Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Był jednym z założycieli oraz członkiem zarządu Polskiego Stowarzyszenia Ligi Narodów. Czynnie pracował w Unii Międzyparlamentarnej – międzynarodowej organizacji powstałej w roku 1889, której celem była ochrona pokoju i napędzanie pozytywnych demokratycznych przemian poprzez dialog polityczny i konkretne działania. Pracował wreszcie dla młodzieży w bliskiej jego sercu placówce, jaką był powołany w 1922 roku Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej, pod kierunkiem prof. dr Marii Grzegorzewskiej – twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce.
Pamiętajmy, pisał Posner, że szczęściem jest kochać ludzi. Trzeba ich szanować, a nie nienawidzić i gardzić nimi. Trzeba wiązać ludzi, a nie dzielić i na proch mleć. Trzeba rozpalać ogniska łączności społecznej, nie otwierać kratery nienawiści i egoizmu…
Stanisław Posner zmarł 8 maja 1930 roku. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.
Fundacja Nobiscum poświęciła Stanisławowi Posnerowi wystawę przygotowaną w zeszłym roku i pokazywaną dotychczas w Filii nr 7 Książnicy Płockiej im. Władysława Broniewskiego, podczas V Biegu Powstania Styczniowego w Kucharach Żydowskich, w Miejskim Centrum Kultury w Płońsku podczas tegorocznego Festiwalu Kultury Żydowskiej w mieście Ben Guriona oraz w Gminnym Ośrodku Kultury w Sochocinie.
Bibliografia:
Perl F., Stanisław Posner, Kraków 1927
Stanisław Posner. Wspomnienie [w:] „Gazeta Sądowa Warszawska” nr 20 z 19 maja 1930 r.
Świdwiński St., Wspomnienia pośmiertne. Senator Stanisław Posner [:] „Ogniwo: organ informacyjny i sprawozdawczy Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskich Szkół Średnich i Biuletyn Zarządu Głównego Z.Z.N.P.S.Ś.”, nr 5 (maj 1930)
strony internetowe:
