Ulica Synagogalna to jedna z ulic tworzących dawną dzielnicę żydowską w Płocku. Zawdzięcza swoją nazwę nieistniejącemu już dziś budynkowi głównej synagogi gminnej zlokalizowanej na placu między ulicą Synagogalną i Tylną, na działce oznaczonej numerem hipotecznym 32 (więcej o synagodze można przeczytać tu: https://jewishplock.eu/wielka-synagoga/). Synagoga stanowiła […]
Adam Neuman-Nowicki urodził się 23 września 1925 roku w Płocku, jako syn Mosze Szlomo Neumana (1893-1942; syn Jehudy Lejba i Leji z Niedźwiedziów) oraz Frymety z Goldkindów (1894-1942; córka Abrama i Temy). Jego rodzina należała do aktywnych, zasymilowanych członków żydowskiego społeczeństwa płockiego. Mosze Szlomo Neuman […]
Baszta obronna przy ulicy Zduńskiej 13a stanowi pozostałość średniowiecznych obwarowań miasta. W XVIII wieku została przebudowana na dom mieszkalny. Nieruchomość na przestrzeni XIX wieku wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1890 roku nabył ją od Daniela i Emilii z Bytnerów małżonków Kolbe Moryc Safian za kwotę 12000 rubli. W roku następnym właścicielem posesji została płocka gmina żydowska, która nabyła ją za sumę 12875 rubli i 50 kopiejek. Część kwoty w wysokości 5000 rubli na ten cel przekazała gminie żydowskiej Anna Flatau, której mąż – znany płocki bankier i społecznik Ludwik Flatau, będąc u kresu życia, wyraził wolę wsparcia finansowego dla projektu urządzenia w Płocku domu dla starców i kalek wyznania mojżeszowego. Na mocy aktów z dnia 1 maja 1891 roku oraz 19 kwietnia 1899 roku płocka gmina żydowska zapisana została właścicielem tej nieruchomości.
Opiekunem Przytułku dla Starców i Kalek wyznania mojżeszowego im. małżonków Flatau był Mojżesz Altberg – płocki społecznik, przemysłowiec i działacz polityczny. Mojżesz Altberg od 1903 roku kierował organizacją Talmud Tora, współorganizował Uniwersytet dla Wszystkich w Płocku oraz płocki oddział Towarzystwa Kultury Polskiej. Od 1913 roku był członkiem zarządu płockiej Kasy Chorych. Wraz z żoną założył stowarzyszenie Kropla Mleka, które udzielało pomocy ubogim, samotnym matkom. Przez wiele lat stał na czele zarządu Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności.
Przytułek został zlikwidowany przez Niemców jesienią 1940 roku. Po wojnie nieruchomość została przejęta przez Skarb Państwa. Obecnie w budynku przy ulicy Zduńskiej mieści się siedziba płockiej delegatury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Od 13 czerwca w Gminnym Ośrodku Kultury w Sochocinie będzie można zapoznać się z wystawą „Żydowski hrabia. Rzecz o Stanisławie Posnerze”, przygotowaną w ramach działań Fundacji Nobiscum. Wystawa była prezentowana w zeszłym roku w filii nr 7 Książnicy Płockiej, w związku ze 150. rocznicą urodzin […]
Na początku lat 30. XX wieku rodzina Holcman mieszkała przy ulicy Kolegialnej 4 w domu Rafała Płońskiera. Moszek Holcman (ur. 1890), syn Joska i Fajgi z domu Zelkman, pochodził z Czerwińska nad Wisłą. Z zawodu był handlowcem. Jego żoną była Marjem z domu Szeraszew (ur. […]
Plac oznaczony numerem hipotecznym 75 i 76, na którym stoi obecna kamienica, został wydzierżawiony przez Urząd Municypalny Miasta Płocka Józefowi Markusowi Poznerowi dnia 15 października 1821 roku. Józef Markus Pozner (ok.1763–1844) był kupcem w branży sukienniczej oraz właścicielem szynku. Należały do niego m.in. nieruchomości położone na placu oznaczonym numerem hipotecznym 175 przy ulicy Więziennej, przy ulicy Jerozolimskiej pod numerem 3 oraz przy ulicy Ostatniej pod numerem 206. Pozner czynnie angażował się w życie płockiej gminy żydowskiej, pełniąc wraz z Lewinem Nissonem funkcję starszego kahału. Na placu przy ówczesnej ulicy Nowej, za który miał wnosić roczną opłatę do kasy miejskiej w wysokości 7 złotych, wystawił jednopiętrowy murowany dom.
Kolejnym właścicielem nieruchomości był kupiec Samuel Consohn Poznersohn (ok. 1781–1865), który nabył ją na publicznej sprzedaży w drodze postępowania egzekucyjnego, mającego na celu sprzedaż dóbr Józefa Markusa Poznera za kwotę 20 050 złotych, podług wyroku adjudykacyjnego Trybunału Cywilnego Płockiego z 1834 roku.
Na mocy wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 29 lipca 1839 roku, właścicielem 1/4 części nieruchomości został Chaim Majer Poznersohn, który w 1842 roku sprzedał swoją własność Natanowi Poznersohnowi. Na mocy kontraktu kupna sprzedaży zawartego 11 grudnia 1862 roku Natan Poznersohn nabył część nieruchomości należącą do Samuela Consohna Poznersohna za kwotę 30 000 złotych. 1/3 część nieruchomości sprzedał następnie Samsonowi Poznersohnowi, zaś 2/3 części nieruchomości Fajdze Rejchsztajn. Fajga odkupiła od Samsona Poznersohna jego część za sumę 4750 rubli, stając się jej jedyną właścicielką.
Według danych z roku 1878 na placu oznaczonym numerem hipotecznym 75 i 76 oprócz murowanego domu frontowego krytego dachówką, z przybudówką, stały dwie drewniane szopy, ustępy, stajnia oraz spichrz.
Na terenie posesji w latach 70. XIX wieku mieścił się skład hurtowy towarów łokciowych pod firmą Lewenberg i Makower.
W 1900 roku nieruchomość nabyli Grojnem i Sura Fajga małżonkowie Dejcz. Na mocy aktu kupna sprzedaży z dnia 4 marca 1905 roku, nieruchomość kupili Icek Gutman (ur. w 1861 roku w Przasnyszu, syn Abrama i Ryfki Ruchli) i Szajndla Ruchla (ur. w 1866 roku w Zakroczymiu, córka Icka Szai i Sury Lask) małżonkowie Ostrower. Ich syn Samuel Józef Ostrower (1888–1933) był znanym i cenionym w okresie dwudziestolecia międzywojennego płockim fotografem.
W 1908 roku właścicielami nieruchomości zostali Izrael Boruch (ur. 1871, syn Wulfa i Bruchy z Makowerów) oraz Sura (ur. 1880) małżonkowie Cymbel. W spadku po swym ojcu całą jego współwłasność tej nieruchomości odziedziczyli: Ita Rajzel z Cymbelów, Ruchla z Cymbelów Kowal, Łaja z Cymbelów Szpigel, Chana z Cymbelów Czarnobroda, Hena Cymbel, Dawid Cymbel i Beniamin Cymbel. Aż do wybuchu wojny nieruchomość stanowiła własność rodziny Cymbel.
Na początku lat 30. XX wieku przy ulicy Kwiatka 11 mieszkali wraz z rodzinami m.in.: Fajga Zygier, Kałma Grosman, Mordcha Kogut, Herszek Ajzenmen, Majer Jakubowicz, Abram Jeger, Fajwel Chudy, Szmul Krojn, Mendel Widawski, Szmul Michalis, Jakub Kowal, Hersz Turzanowski, Abram Ide Gajzler, Frajda Stupaj, Mojsze Morgensztern, Ela Baran, Sura Hendel Zając, Sura Kalmus, Josek Zyslander, Chaim Ber, Bajla Prusak, Brucha Lewin, Lejbusz Karasiewicz, Chuna Rozenberg, Chana Fajga Goldsztejn, Hersz Jojne Kohn, Abram Chaim Bri oraz Aron Aronzon.
Przed wybuchem II wojny światowej funkcjonował tu zakład czapnika Hermana Turzanowskiego oraz szewca Stanisława Zielińskiego.
Aniela Oberfeld urodziła się w 1900 roku jako córka Rudolfa (1859-1933) i Franciszki z Bersztajnów (ur. 1875). Jej ojciec był znanym w Płocku prawnikiem i działaczem oświatowym, matka – pedagogiem i działaczką społeczną. Rodzina Oberfeldów mieszkała w kamienicy przy dawnej ulicy Dobrzyńskiej (obecnie Kazimierza Wielkiego) […]
Przy ulicy Niepodległości w Wyszogrodzie znajduje się cmentarz żydowski założony w pierwszej połowie XIX wieku. W czasie II wojny światowej został całkowicie zdewastowany przez Niemców, którzy wykorzystali nagrobki do utwardzania dróg i budowy chodników. Po wojnie wzniesiono tu pomnik upamiętniający ofiary Holokaustu. Wyryto na nim […]
Kamienica barokowa, w typie związanym z kręgiem północnym, powstała w 3. ćwierci XVII wieku. Od 1850 roku właścicielem nieruchomości był kupiec zbożowy Ojzer Lewita. W latach 1852-1855 i 1857-1862 próbował sprzedać swoją własność Radcy Honorowemu i Nadzorcy Więzienia Płockiego Szymonowi Dzierzgowskiemu. W roku 1862 nieruchomość kupili małżonkowie Jakub i Chawa z Finkensztejnów Grubman. W 1891 roku w spadku po rodzicach posesję odziedziczyły ich dzieci, w tym córka Rozalia z Grubmanów Kapłan, od 1904 roku jedyna właścicielka. W 1920 roku kamienicę nabył Mordka Bol.
Na terenie nieruchomości mieściła się siedziba prywatnej 4-klasowej szkoły żeńskiej Gołdy Tasiemki (Wolfsdorf), absolwentki 7-klasowej żydowskiej szkoły żeńskiej Emilii Perkal w Warszawie. Szkoła realizowała program nauk odpowiadający rządowym progimnazjom żeńskim. Placówka cieszyła się dużym powodzeniem w środowisku płockim, uczęszczało do niej ok. 60 dziewcząt.
Synem Ojzera i Dwojry Amalii z Funkiensztajnów był Gustaw (Gerszon) Lewita (1852-1889) – kompozytor i pianista światowej sławy. W latach 1872–1874 Gustaw Lewita kształcił się w grze na fortepianie w Konserwatorium Towarzystwa Przyjaciół Muzyki w Wiedniu. Był członkiem orkiestry Pas de Loup w Paryżu. W latach 1879–1880 Lewita był profesorem gry na fortepianie w Instytucie Muzycznym Apolinarego Kątskiego w Warszawie. W 1880 r. wyjechał na tournée koncertowe do Francji. Odbył także tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych i Ameryce Łacińskiej. W 1882 roku osiadł w Paryżu. Zdobył sławę jako wykonawca utworów Fryderyka Chopina i Roberta Schumanna.
Bibliografia:
16 listopada 1930 roku został założony w Płocku oddział Stowarzyszenia Kulturalno-Oświatowego “Frajhajt” w Polsce. Założycielami oddziału byli Mojżesz Zander (ur. 1905), Toba Nasielska (ur. 1908), Lejb Licht (ur. 1909), Symcha Guterman (ur. 1903) oraz Szlama Lipner (ur. 1906). Organizacja miała charakter socjaldemokratyczny, była związana z […]
