Mira Mariensztras
Mira (Kazimiera) Mariensztras (Mariańska) urodziła się w 1902 roku w Wilnie jako córka Matyldy i Ottona Butkiewiczów. Jej matka była osobą zamożną, posiadała własną stację pociągową, eksportowała drewno z Litwy. Mira była z wykształcenia pianistką – ukończyła Konserwatorium Muzyczne w Warszawie, specjalizowała się w muzyce Fryderyka Chopina. Miała trzy siostry: Basię, która nie przeżyła II wojny światowej, Annę, która wyszła za eksportera futer srebrnych syberyjskich lisów i wyemigrowała do Kanady oraz Niutę – członkinię partii komunistycznej i sekretarkę Chruszczowa. 3 lipca 1932 roku Mira wyszła za mąż za Matiasa (Mateusza) Mariensztrasa, absolwenta Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, laryngologa i chirurga. Po ślubie małżonkowie zamieszkali w Płocku, gdzie Mira uczyła gry na pianinie.
Niedługo przed wybuchem wojny wyjechali do Warszawy, a 27 lipca 1939 roku na świat przyszedł ich syn Grzegorz Janusz. Wkrótce po porodzie Mira wraz z mężem i synem postanowiła wyjechać z Warszawy do swojego rodzinnego miasta. 24 czerwca 1941 roku Wilno zostało zajęte przez Wehrmacht, a 6 września 1941 roku Niemcy utworzyli getto. Matias Mariensztras leczył chorych, a Mira, dzięki pomocy udzielanej przez dawnych pracowników swojej matki, którzy zajmowali się szmuglem żywności, pomagała głodnym Żydom przebywającym w getcie. Tu urodziło się ich drugie dziecko – córka Galinka. Tuż przed likwidacją getta Mirze, Matiasowi i dzieciom udało się uciec. Galinka została umieszczona w klasztorze sióstr franciszkanek. Cała ulica, przy której mieścił się klasztor, została zbombardowana podczas działań wojennych. Mira z mężem i synem przedostali się do Grodna, gdzie nawiązali współpracę z białoruskimi partyzantami. Do 1944 roku Mira pomagała Matiasowi w opatrywaniu rannych partyzantów i przeprowadzaniu bardziej skomplikowanych zabiegów lekarskich.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej Mira i Matias pozostali w Grodnie, dopiero 25 sierpnia 1947 roku wyjechali do Polski. Zamieszkali w Gdańsku-Wrzeszczu. Mira podjęła pracę jako nauczycielka pianina w konserwatorium w Sopocie. Przenieśli się następnie do Warszawy, gdzie Matias pracował jako lekarski inspektor szkół oraz lekarz domu dziecka w Śródborowie koło Otwocka. Po roku przeprowadzili się do stolicy. Aż do momentu wyjazdu do Izraela tj. do lata 1952 roku, Mira pracowała jako nauczycielka gry na pianinie.
W Izraelu Mira poznała siostrę pierwszego prezydenta Wajcmana, która była dyrektorem konserwatorium. Zaprzyjaźniły się i Mira poprowadziła oddział konserwatorium w Haderze. Zmarła 14 maja 1997 roku. Jej mąż Matias aż do śmierci, która nastąpiła 13 marca 1957 roku, pracował jako lekarz w mieście Hadera.
. . .
“Przerwane życie. Losy płocczanek podczas II wojny światowej i Holokaustu” to cykl tekstów na JewishPlock.eu, w których w dniach 22 lutego – 1 marca 2022 r. przypomnimy historie żydowskich kobiet związanych z Płockiem – tych, które urodziły się w naszym mieście, ale także tych, które były tu tylko na chwilę. Kobiet odważnych, wytrwałych, mądrych, silnych i troskliwych. Kobiet, które walczyły o przetrwanie swoje i najbliższych im osób. Opiekowały się dziećmi, sierotami i osobami starszymi, zdobywały jedzenie, opatrywały rannych, angażowały się w walkę zbrojną. Pracowały ponad siły w nazistowskich obozach pracy przymusowej. Przedstawimy sylwetki i wspomnienia kobiet, które przetrwały Holokaust. Przypomnimy płocczanki, które zginęły w obozach zagłady. Czasami jedynym ich śladem jest dziś pojedynczy zapis w dokumentach archiwalnych…
Projekt realizuje Fundacja Nobiscum w ramach obchodów 81. rocznicy likwidacji płockiego getta.
