W najbliższy poniedziałek, 27 stycznia 2020 r., obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Odpowiadając na coroczny apel Fundacji Shalom, włączmy się tego dnia w akcję “Światło Pamięci”. Zapalmy o godzinie 18.00 świece w płockich oknach na znak upamiętnienia wszystkich ofiar Holokaustu. Świece możemy zapalić […]
Płocka kamienica przy ulicy Sienkiewicza 26, w której mieści się dziś Liceum Plastyczne, należała przed wojną do rodziny Altbergów. Tu 15 marca 1938 roku zmarła Paulina Altberg z domu Golde, córka Beniamina i Liby Rechli z Goldsztejnów, która była znaną działaczką charytatywną. Córka Pauliny – […]
W 1857 roku Chaim Rafał Kempner (ok. 1817-1870) otworzył w Płocku dużą księgarnię, przy której funkcjonowała także czytelnia i wypożyczalnia. Księgarnia, która zlokalizowana była przy ulicy Grodzkiej, polecała się wszystkimi nowościami w handlu księgarskim, we wszystkich gałęziach nauk, niemniej romansami, powieściami najznakomitszych tegoczesnych pisarzy, książkami szkolnymi i elementarnymi i do nabożeństwa różnych wydań i autorów, w rozmaitych oprawach lub bez takowych; dziełami duchownymi, kazaniami, dykcjonarzami we wszystkich językach; książkami dla dzieci w różnych językach, służyć mogącymi do nauki i do zabawy z obrazkami; atlasami, mapami pojedynczymi, wzorami pisma i rysunkowymi oraz różnymi haftami damskimi; nutami muzycznymi i papierami liniowanymi do nut, oraz wszelkimi materiałami piśmiennymi i książkami liniowanymi handlowymi i gospodarskimi. Przyjmowała przedpłaty na wszystkie dzieła w kraju sposobem prenumeraty wychodzące, osobom nabywającym w znaczniejszych partiach, odstępowała pewien rabat. Posiadała także biusta sławnych mężów, po cenach przystępnych.
Po śmierci Chaima Rafała koncesję na prowadzenie księgarni uzyskała jego żona Estera Fajga z Erlichów (1817-1881), córka Mosze i Lipki, która pochodziła z Lublina. Estera Fajga Kempner była także właścicielką składu materiałów aptecznych, handlowała wyrobami tabacznymi, posiadała kolekturę loterii. Jej skład nut i materiałów piśmiennych oferował klientom m. in. książki o tematyce religijnej, muzycznej, gospodarczej, papier biurowy, rysunkowy, listowy, bilety z życzeniami okolicznościowymi, pióra gęsie i stalowe, ołówki do rysowania syberyjskie, tusz chiński, farby francuskie Chenala, paryskie wzory do ołówkowych i olejnych rysunków, bilety wizytowe, sztambuchy pamiątkowe, albumy fotograficzne oraz ramki do fotografii. Od 1870 roku Estera Fajga Kempner była właścicielką nieruchomości przy ulicy Grodzkiej 16 (nr hip. 44), którą nabyła od Teodory i Jana małżonków Gerber za sumę 3000 rubli. Dzięki pożyczce z Kasy Miejskiej w 1871 roku wzniosła tu kamienicę w stylu neorenesansowym. W 1881 roku prowadzenie księgarni przejął jej syn Ludwik (Lejbusz) Kempner (1849-1908). Lejbusz był żonaty z Taubą z domu Kahan (Kon), urodzoną w 1850 roku w Płocku, z którą miał czworo dzieci: Branę Libę (wyszła za mąż za Icka Feinberga), Chaima Rafała, Nachmana i Cecylię. W 1883 roku Ludwik Kempner wybudował kamienicę przy ulicy Grodzkiej 14, gdzie przeniósł księgarnię, która istniała tu do 1914 roku. Po śmierci Estery Fajgi Kempner właścicielami nieruchomości zostali jej synowie – wspomniany Ludwik oraz Mosiek Hersz (1832-1904). W roku 1883, po wykupieniu od brata jego części, wyłącznym właścicielem został Mosiek. Po jego śmierci posesję przejęły jego córki: Salomea, Felicja, Chana Lipka, Cypra Gołda oraz Etka. W 1906 roku poszczególne udziały w nieruchomości wykupiła Etka vel Justyna Majde.
W okresie międzywojnia przy ulicy Grodzkiej 14 funkcjonował sklep z ubraniami Icka Kowadły, zakład krawiecki M. Gutkinda oraz gabinet dentystyczny Natalii Gutkind. Przy Grodzkiej 16 mieściła się z kolei pracownia kapeluszy N. Szenwic. Ostatnimi przedwojennymi właścicielkami nieruchomości przy ulicy Grodzkiej 14 były Ludwika Feinberg i Celina Daszyńska, przy Grodzkiej 16 – Justyna Majde.
Nachum Sokołow urodził się 1 stycznia 1859 roku w Wyszogrodzie, jako syn Szmula Joska (ur. 1827 rok, syn Icka i Gitli Chai z Breslerów) i Mariem Gitli (ur. 1830 rok, córka Szmula i Itty Smrodyniów vel Kohnów). Swoje dzieciństwo i wczesną młodość spędził w Płocku […]
Płocka historia rodziny Flatauów ma swój początek w czasach Księstwa Warszawskiego, kiedy do Płocka przybył Joachim (Nochem) Judas, kupiec pochodzący z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, z miasteczka Gołancz. W aktach stanu cywilnego wyznania mojżeszowego miasta Płocka z roku 1814 pod datą 28 marca został zapisany akt […]
27 grudnia 1868 roku w Płocku urodził się Edward Flatau – jeden z najznakomitszych lekarzy i najwybitniejszych uczonych polskich.
Edward był synem bankiera Ludwika Flataua i Anny z Heymanów. W 1886 roku ukończył ze złotym medalem płockie gimnazjum i wstąpił na wydział lekarski Uniwersytetu Moskiewskiego. Uczęszczał na wykłady znakomitych profesorów m.in. neurologa Aleksieja Kożewnikowa i psychiatry Siergieja Korsakowa. Po ukończeniu z odznaczeniem Uniwersytetu Moskiewskiego, w 1892 roku udał się do Berlina, gdzie kontynuował studia, które trwały aż do roku 1899. Pracował nad neuropatologią, neuroanatomią i neurohistologią. Lata spędzone w Berlinie dały podwalinę jego wielkiej i wszechstronnej wiedzy w dziedzinie anatomii, patologii i kliniki układu nerwowego. Współpracował m.in. z Emanuelem Mendlem, Hermannem Oppenheimem, Ernstem Remakiem i Hugo Liepmannem. Pierwszym dziełem, które od razu zdobyło mu sławę w Europie, był „Atlas mózgu ludzkiego i przebiegu włókien”. Atlas ten ukazał się w 1894 roku i przetłumaczony został na język polski, rosyjski, angielski i francuski. W 1898 roku zaproponowano mu objęcie katedry neurologii w Buenos Aires. Flatau jednakże tej propozycji nie przyjął i w 1899 roku wrócił do kraju. W Warszawie pełnił obowiązki konsultanta na oddziałach wewnętrznych i chirurgicznych, jednocześnie urządził w swoim prywatnym mieszkaniu laboratorium, gdzie kontynuował własne prace anatomiczne. W 1904 roku otrzymał ordynaturę w Szpitalu Starozakonnych na Czystem. Prowadząc początkowo mały oddział z 20 łóżkami, Flatau zgrupował wokół siebie szereg lekarzy, zachęcał ich do pracy klinicznej i anatomicznej i stopniowo, dzięki swojej głębokiej wiedzy, niezwykłym zdolnościom pedagogicznym i osobistemu urokowi, utworzył szkołę, z której wyszedł szereg znanych neurologów. Dzięki jego staraniom w 1913 roku jego oddział przeniesiony został do nowego pawilonu, urządzonego na wzór klinik europejskich. Dwa lata wcześniej Flatau urządził pracownię anatomo-patologiczną przy Towarzystwie Psychologicznym, a w 1912 roku przeniósł ją do nowego gmachu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, którego był członkiem od 1908 roku. W 1912 roku ogłosił monografię o migrenie, na którą cierpiał całe życie. Flatau był także członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem korespondentem Towarzystwa Neurologicznego w Paryżu i Towarzystwa Psychiatrii i Neurologii w Wiedniu, członkiem honorowym Towarzystwa Neurologicznego w Moskwie i Towarzystwa Lekarskiego w Wilnie. Był autorem ponad 100 publikacji w języku polskim, niemieckim, francuskim i rosyjskim.
Zmarł w 1932 roku na guza mózgu. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie.
(tekst na podstawie wspomnienia Teofila Dawida Simchowicza o Edwardzie Flatau na łamach Rocznika Towarzystwa Naukowego Warszawskiego z 1932 roku)
Lejzor Brygart urodził się 13 marca 1893 roku, jako syn Szlamy (1842-1911) i Iski z domu Fibus (1855-1918). Szlama Brygart był z zawodu rzeźnikiem. Lejzor miał młodszego brata Dawida (ur. 1894 rok), który prawdopodobnie wyemigrował do Londynu. W 1913 roku Lejzor Brygart ożenił się z […]
Estera Golde-Stróżecka – wolnomyślicielka, aktywistka na rzecz praw kobiet, publicystka, działaczka polityczna i kulturalno-oświatowa, lekarka, urodziła się 1 sierpnia 1872 roku w Płocku, jako córka Beniamina i Liby Ruchli z Goldsztejnów. Jej ojciec był znanym w mieście kupcem, przemysłowcem i działaczem filantropijnym. Po ukończeniu Gimnazjum […]
Według zapisów archiwalnych rodzina Bomzonów (Baumzon; Bomsohn) mieszkała w Płocku od początku XIX wieku.
Mój pradziadek, Izrael Abram Bomzon (1861-1913), syn Dawida Szlamy (1826-1904) i Ruchli Łai z domu Liberman (1830-?), który był zawodowym piernikarzem, w 1901 roku poślubił Entę Szrajber (1854-Holokaust). Rodzina Bomzonów mieszkała przy dawnej ulicy Szerokiej pod numerem 30. W 1902 roku Izrael Abram Bomzon i jego żona kupili nieruchomość położoną przy ulicy Szerokiej (numer hipoteczny 64A) i byli jej właścicielami do 1905 roku. Izrael Abram i Enta mieli ośmioro dzieci : Chaima (1885-1896), Hersza Fajwela (1887-?), Bajlę Surę (1887-Holokaust), Dwojrę Ides (1889-Holokaust), Esterę (1891-Holokaust), Chawę (Ewę) (1892-1968 w Londynie), Bruchę (1897-1906) i Lejbę (1893-Holokaust).
W 1907 roku Bajla Bomzon poślubił Moszka Ejzenmana, z którym miała ośmioro dzieci. Czworo wyemigrowało do Buenos Aires przed wybuchem drugiej wojny światowej i Holokaustem. Dwie siostry, Hinda Ruchla (1917-2002; w 1949 roku zmieniła imię na „Dasza”) i Estera Małka (1910-2005; w 1953 roku zmieniła imię na „Elżbieta Maria”) przeżyły wojnę w Rosji i po wojnie wróciły do Płocka, gdzie mieszkały aż do śmierci.
Dwojra Ides Bomzon poślubiła Lajzera Brygarta w 1913 roku. Mieli czworo dzieci: Ruchlę (Rushkę; 1916-Holokaust), Iskę (Irka; 1919-Holokaust), Szmyla Szlojmę (Sam; 1920-2015 w USA) i Chankę (1927- Holokaust). W 1919 roku Lejzor i Dwojra Ides kupili nieruchomość przy ulicy Kwiatka 20 w Płocku i byli jej właścicielami do wybuchu wojny. Mieli także znany w Płocku sklep z towarami kolonialnymi, wytwarzali cukierki i pierniki. Ich firma mieściła się przy ulicy Kwiatka 28. Sam Brygart był jedynym ocalałym z rodziny i wyemigrował wraz z żoną Frymetą Menche (1922-2016) do USA, gdzie urodziły się ich dwie córki – Sandra i Leslie.
Estera Bomzon poślubiła Josefa Hersza Cynamona w 1913 roku, mieli oni czworo dzieci: Izraela Abrama (1914-2003 w Izraelu), Chanę (1917-Holokaust), Lajzera (1922-Holokaust) i Ruchlę (1926-Holokaust). Izrael był jedynym ocalałym z rodziny i przybył do Izraela (Palestyny) jako żołnierz armii generała Andersa.
Chawa wyjechała z Płocka w 1910 roku, aby zamieszkać w Londynie w Anglii, gdzie poślubiła Icka (Izaaka) Wagnera, z którym miała troje dzieci. Po śmierci Icka wyszła za mąż za Davida Goldinga w 1923 roku, z którym miała pięcioro dzieci.
Mój dziadek, Lejb Bomzon, który był cukiernikiem, poślubił Taubę Żeleźniak (córkę Chaima Josefa i Chany z domu Motyl) w 1917 roku. Mieli oni troje dzieci: Izraela Abrama (Julius; 1918-1996 w Izraelu), Icka Jakuba (Kuba; 1922 -Holokaust) i Chanę (1926-Holokaust). Moi dziadkowie wraz z trójką dzieci mieszkali w jednym z mieszkań przy ulicy Bielskiej 33, nieruchomości należącej do Hersza Józefa Bochenka i Fajgi Pencherek. Mój ojciec Julius był jedynym ocalałym z rodziny. Nigdy nie mówił o swoim dzieciństwie i utraconej rodzinie, nigdy też nie wrócił do Płocka. W 1947 roku wraz z żoną Bellą Kociołek (ur. 1924) i jedynym synem Lionelem (Arieh; ur. 1947) wyjechał do Sydney w Australii. W 1990 roku wraz z żoną przeprowadził się do Izraela, by zostać patriarchą rodziny Bomzon. Arieh poślubił Therle (Tova) Hoffmann (ur. 1947) w 1972 roku w Johannesburgu w Południowej Afryce. Mają trzech synów: Wayne’a (Ze’ev; ur. 1973), Keitha (Ilan; ur. 1975) i Davida (ur. 1977). W 1981 roku Arieh i jego rodzina wyemigrowali do Izraela.
Arieh (Lionel) Bomzon
Stanisław (Salomon) Posner urodził się 21 listopada 1868 roku jako syn Leona i Matyldy z Bornsteinów. Jego ojciec należał do gorliwych propagatorów kierunku asymilatorskiego, wiele jego artykułów drukowała warszawska „Jutrzenka”. Siostrą Stanisława Posnera była Malwina Garfeinowa-Garska – pisarka i publicystka, autorka Gromnic (1907) i Powieści […]
