27 grudnia 1868 roku w Płocku urodził się Edward Flatau – jeden z najznakomitszych lekarzy i najwybitniejszych uczonych polskich. Edward był synem bankiera Ludwika Flataua i Anny z Heymanów. W 1886 roku ukończył ze złotym medalem płockie gimnazjum i wstąpił na wydział lekarski Uniwersytetu Moskiewskiego. […]
Lejzor Brygart urodził się 13 marca 1893 roku, jako syn Szlamy (1842-1911) i Iski z domu Fibus (1855-1918). Szlama Brygart był z zawodu rzeźnikiem. Lejzor miał młodszego brata Dawida (ur. 1894 rok), który prawdopodobnie wyemigrował do Londynu. W 1913 roku Lejzor Brygart ożenił się z […]
Estera Golde-Stróżecka – wolnomyślicielka, aktywistka na rzecz praw kobiet, publicystka, działaczka polityczna i kulturalno-oświatowa, lekarka, urodziła się 1 sierpnia 1872 roku w Płocku, jako córka Beniamina i Liby Ruchli z Goldsztejnów. Jej ojciec był znanym w mieście kupcem, przemysłowcem i działaczem filantropijnym. Po ukończeniu Gimnazjum Gubernialnego w 1888 roku, wyjechała do Genewy i Paryża, gdzie studiowała nauki przyrodnicze i medycynę. W tym okresie związała się z Polską Partią Socjalistyczną. Była współzałożycielką paryskiej sekcji Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich, współpracowała z „Przedświtem”, „Robotnikiem” oraz „Gazetą Robotniczą”. Latem 1896 roku ukończyła studia medyczne ze specjalnością pediatryczną. Powróciła do rodzinnego miasta, gdzie przez krótki czas praktykowała w Szpitalu im. Izaaka Fogla przy ulicy Misjonarskiej. Wyjechała następnie do Warszawy, gdzie podjęła pracę w szpitalu pediatrycznym na Śliskiej. Kierowała jednocześnie warszawską organizacją PPS. Za swoją działalność była wielokrotnie aresztowana i więziona. W 1906 roku wyszła za mąż za Jana Stróżeckiego (1869-1918) – działacza socjalistycznego i niepodległościowego. Po ślubie zamieszkała w Paryżu. Działała w paryskiej sekcji PPS-Lewicy, należała do Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza, organizowała pomoc dla polskich więźniów politycznych w Rosji ramach Towarzystwa Czerwonego Krzyża. Jednocześnie prowadziła praktykę pediatryczną i ginekologiczną. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę nie zaprzestała działalności społecznej i politycznej, która stała się jeszcze bardziej radykalna. W ostatnich latach swojego życia redagowała „Dziennik Ludowy”. W swoich artykułach broniła praw dzieci i młodzieży, osób starszych, spraw języka i szkolnictwa polskiego, polskości na emigracji. Ciężko chorowała na serce. Zmarła 2 września 1938 roku.
Bibliografia:
Grochowska-Iwańska K., Płocczanki na drogach do Niepodległej [w:] Tak rodziła się Niepodległość. W 100-lecie powstania wolnej Polski, red. Z. P. Kruszewski, Z. J. Zasada, Płock–Włocławek 2018
Kancewicz J., Estera i Jan Stróżeccy. Zarys życia i działalności społeczno-politycznej, „Notatki Płockie” 1978, nr 3 (96)
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
Według zapisów archiwalnych rodzina Bomzonów (Baumzon; Bomsohn) mieszkała w Płocku od początku XIX wieku. Mój pradziadek, Izrael Abram Bomzon (1861-1913), syn Dawida Szlamy (1826-1904) i Ruchli Łai z domu Liberman (1830-?), który był zawodowym piernikarzem, w 1901 roku poślubił Entę Szrajber (1854-Holokaust). Rodzina Bomzonów mieszkała […]
Stanisław (Salomon) Posner urodził się 21 listopada 1868 roku jako syn Leona i Matyldy z Bornsteinów. Jego ojciec należał do gorliwych propagatorów kierunku asymilatorskiego, wiele jego artykułów drukowała warszawska „Jutrzenka”. Siostrą Stanisława Posnera była Malwina Garfeinowa-Garska – pisarka i publicystka, autorka Gromnic (1907) i Powieści […]
Rudold (Chaim Rubin) Oberfeld urodził się 14 listopada 1859 roku, jako syn Jakowa i Ruchli z domu Nejmark. Jego żoną była Franciszka z Bernsztejnów. Oberfeld był absolwentem Gimnazjum Gubernialnego w Płocku oraz studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Po studiach pracował w Płocku jako adwokat (jego kancelaria mieściła się w klasycystycznej kamienicy u zbiegu ulicy Tumskiej i Placu Narutowicza). Uchodził za wybitnego cywilistę. Aktywnie angażował się w życie społeczne i polityczne miasta. Był radnym miejskim, ławnikiem Magistratu oraz członkiem sejmiku powiatowego. Od 1897 roku był członkiem Komitetu Towarzystwa Kredytowego miasta Płocka. Należał także do Towarzystwa Naukowego Płockiego i Płockiego Towarzystwa Wioślarskiego. Był jednym z budowniczych gmachu Gimnazjum Polskiego (późniejsza „Jagiellonka”). Zmarł 13 października 1933 roku w Płocku. Został pochowany na miejscowym cmentarzu żydowskim.
Bibliografia:
Papierowski A.J., Papierowski K.J., Przyczynek do genezy Towarzystwa Kredytowego m. Płocka i jego działalność w latach 1896-1904 [w:] „Notatki Płockie” 2003, nr 2, s. 17-26
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
W 1870 roku sukcesorzy Ojzera Lewity zakupili od Magistratu miasta Płocka za kwotę 1000 rubli w srebrze plac graniczący od południa z ulicą Misjonarską, od zachodu z zabudowaniami więziennymi, od północy i wschodu z ogrodem i posesją Jakuba Strzeszewskiego, zwany odtąd „placem kupca Ojzera Lewity”, […]
Maurycy Fajans (1827-1897) – kupiec i przemysłowiec, był synem sieradzkiego kupca Hermana i Leontyny z Konów. Jego bratem był znany warszawski fotograf i właściciel zakładu litograficzno-fotograficznego Maksymilian Fajans (1825-1890). Maurycy Fajans był przedstawicielem spółki udziałowej żeglugi parowej na Wiśle we Włocławku hr. Andrzeja Zamoyskiego, następnie […]
Mykwa, która istniała jeszcze zanim powstał piękny budynek będący dziś siedzibą Płockiej Galerii Sztuki. Kamienica, w której mieściła się siedziba Towarzystwa Opieki nad Dziećmi Żydowskimi oraz Schroniska dla Bezdomnych Dzieci Żydowskich. Prawdziwy dom rabina – w odróżnieniu od nazywanego tak popularnie budynku przy ulicy Kwiatka, w nim rzeczywiście zamieszkiwał pewien znamienity płocki rabin…
Najnowsze wydawnictwo Fundacji Nobiscum – przewodnik “Śladami płockich Żydów” – na 80 stronach zawiera 37 lokalizacji w obrębie Płocka związanych z historią społeczności żydowskiej, w tym miejsca i fakty, które na światło dzienne wydobyła Gabriela Nowak-Dąbrowska, wiceprezes fundacji, podczas towarzyszących powstawaniu publikacji kwerend i badań. Są wśród nich miejsca o charakterze sakralnym, pełniące ważne funkcje społeczne czy po prostu mieszkalne.
Przed II wojną światową w Płocku mieszkało około 9 tysięcy Żydów. Żydzi mieli tu swoje domy, sklepy, zakłady rzemieślnicze i przedsiębiorstwa. Zamieszkiwali w obrębie dzielnicy żydowskiej, obejmującej ulicę Szeroką (dzisiejsza ulica Kwiatka), Więzienną (Sienkiewicza), Ostatnią, Jerozolimską, Synagogalną, Bielską, Tylną i Niecałą, ale także przy najbardziej reprezentacyjnych ulicach miasta – Tumskiej, Grodzkiej oraz przy Starym Rynku. Książka stanowi więc nie tylko przewodnik po miejscach – opowiada o ludziach, przybliżając oblicze dawnej płockiej żydowskiej społeczności – artystów, społeczników, medyków, rzemieślników, przedsiębiorców…
Przewodnik stanowi uwieńczenie projektu realizowanego przez Fundację Nobiscum dzięki dofinansowaniu ze środków Miasta Płocka, którego celem jest poszerzenie wiedzy na temat wielowiekowej obecności Żydów w Płocku oraz ich roli w rozwoju społecznym, kulturalnym i gospodarczym naszego miasta zarówno wśród płocczan jak i odwiedzających nas gości.
Przewodnik wydany został w nakładzie 500 szt. i jest dostępny nieodpłatnie w siedzibie Płockiej Lokalnej Organizacji Turystycznej przy Starym Rynku 8 oraz Płockiej Galerii Sztuki przy Sienkiewicza 36 począwszy od piątku 25 października 2019 r., w godzinach otwarcia obu placówek.
Wszelkie bieżące informacje na stronach:
Kontakt w sprawie przewodnika, w tym wysyłki: info@fundacjanobiscum.eu
Stefan Themerson urodził się 25 stycznia 1910 roku jako syn Chaima Mendla vel Mieczysława Themersona (1871-1930) – lekarza medycyny, literata i publicysty, oraz Sary Liby vel Salomei z domu Smulewicz. W 1928 roku ukończył Gimnazjum Państwowe im. Władysława Jagiełły w Płocku. W tym samym roku […]
