Paweł Goldstein
Paweł Goldstein (1884-1942) – wybitny chirurg, uczony, jeden z pionierów neurochirurgii w Polsce, urodził się w 1884 roku w rodzinie Kalmana Kopela i Temry z Taców. Jego rodzina mieszkała przy ówczesnej ulicy Więziennej 10 (obecnie Sienkiewicza 30) w kamienicy Marii Obniskiej. Paweł Goldstein był uczniem Gimnazjum Gubernialnego w Płocku. 6 marca 1902 roku, w rocznicę śmierci Gogola, Paweł Goldstein brał czynny udział w buncie uczniów płockiego gimnazjum (był jednym z prowodyrów, razem z synem kuzynki, o dwa lata młodszym Lucjanem Altbergiem, wnukiem Beniamina Golde, oraz Julianem Golde, o rok starszym kuzynem, synem Beniamina Golde). Konsekwencją tego odważnego czynu było wyrzucenie ze szkoły z wilczym biletem. Wilczy bilet cofnięto, jednak maturę Paweł Goldstein musiał robić w Kerczu, na Krymie. Prawdopodobnie z tego samego powodu nie mógł podjąć nauki na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, dlatego zdecydował się na studia na szwajcarskich i niemieckich uniwersytetach. Medycynę studiował w Bernie, Berlinie i Bonn. Dyplom doktora nauk medycznych otrzymał w 1909 roku na Uniwersytecie we Fryburgu. Po powrocie do kraju zamieszkał w Warszawie, gdzie związał się zawodowo z Oddziałem Chirurgicznym Szpitala na Czystem. Brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, pełniąc służbę w jednostkach frontowych na Polesiu. Był dowódcą szpitala polowego. W latach 30. XX wieku otworzył w Warszawie przy ulicy Wilczej zakład chirurgiczny, który zasłynął jako prawdziwy warsztat pracy klinicznej. Był zarazem znanym filantropem: działał m.in. w Towarzystwie Pomocy Najuboższym, Towarzystwie Przeciwgruźliczym oraz Szkole Pielęgniarek. Podczas mobilizacji, przed II wojną światową (lub na początku wojny) zgłosił się ochotniczo do wojska, ale do służby czynnej go nie przyjęto. Został powołany na stanowisko szefa oddziału chirurgicznego szpitala w Chełmie. Ewakuowany do Łucka, pozostał tam również po wejściu Niemców, opiekując się m.in. jeńcami sowieckimi. Zmarł w Łucku, 24 stycznia 1942 roku na tyfus (dur plamisty), którym zaraził się od pacjenta. Podobno do utraty przytomności brał jeszcze czynny udział w pracy szpitala.
Paweł Goldstein prowadził badania w dziedzinie neurochirurgii oraz onkologii w pracowni neurobiologii Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Przeprowadził szereg trudnych i pionierskich operacji m.in. jako jeden z pierwszych chirurgów wykonywał sympatektomię okołotętniczą metodą Lericha oraz torakoplastykę metodą Sauerbrucha. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 30 prac m.in. z dziedziny neurochirurgii.
Jego żoną była Cecylia z domu Mamelok. Syn Jan Goldstein (1913-1991) był znanym lekarzem, profesorem chirurgii i nauczycielem akademickim.
Bibliografia:
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
