Symcha Guterman urodził się w Warszawie w 1903 roku jako trzecie dziecko Mendla, uczonego talmudysty z Radzymina, i Bajli Gitli z Fiszmanów, która pochodziła z miejscowości Kozienice koło Radomia. Jej ojciec był właścicielem młyna. W czasie I wojny światowej rodzina Gutermanów przeniosła się do Płocka, […]
19 marca 1860 roku w Płocku zostało zawarte małżeństwo między Surą Łają Koryto (ur. 1840), córką pochodzącego z Sochaczewa Beniamina (1802-1877) i Tyli z Sierotów (1804-1874), a Joskiem Chaimem Fuksem (1836-1891), synem mieszkańców miasta Kutna – Lejby i Ryfki. Josek Chaim Fuks, podobnie jak jego […]
Rodzina Zylber pochodziła ze wsi Turza Wielka (powiat płocki, gmina Brudzeń Duży). Prawdopodobnie brak perspektyw skłonił ojca rodziny – Chaima Zylbera (ur. 1871), który pracował we wsi jako robotnik, do przeniesienia się na początku lat 20. XX wieku do oddalonego o 25 kilometrów Płocka. Tu Chaim Zylber szybko stał się właścicielem sklepu bławatnego zlokalizowanego przy ulicy Tumskiej 13, w kamienicy należącej do Moryca Marguliesa.
Wraz z żoną Miriam z domu Strykowską (ur. 1872 rok) mieli ośmioro dzieci – czterech synów: Mońka, Natana (Nusena), Szymona i Leona (zmarł w 1935 roku) oraz córki Zosię, Chanę (obie zmarły w młodym wieku, kiedy rodzina mieszkała jeszcze na wsi), Pessę Jochewet (Polę) oraz Helę (zmarła w 1938 roku). Zylberowie mieszkali początkowo przy ulicy Szerokiej (obecnie Józefa Kwiatka), następnie w kamienicy przy ulicy Grodzkiej pod numerem 9. Natan, Szymon i Leon Zylberowie służyli w Wojsku Polskim.
Pola Zylber (ur. 1904) wyszła za mąż za mieszkańca Mławy – Abrahama Nissona, który z zawodu był szewcem. W Mławie urodziły się ich córki – Zosia i Mania. Po dwóch latach Pola z córkami przeniosła się do Płocka. Zosia i Mania uczęszczały do Publicznej Szkoły Powszechnej nr 8, której kierowniczką była Masza (Maria) Bromberger (jej biogram dostępny jest pod tym linkiem).
W roku 1939 rodzina uciekła z Płocka przed zbliżającymi się Niemcami. W Płocku pozostała tylko Miriam Zylber, do której dołączył jakiś czas później jej syn Natan. Oboje trafili do getta w Warszawie. Zostali zamordowani w Treblince.
Okres II wojny światowej Pola z córkami i Abramem Nissonem przeżyli na Wschodzie. W 1942 roku w Uzbekistanie urodziła się siostra Zosi i Mani – Chana.
Po wojnie Zylberowie powrócili do Płocka. Tu Zosia Nisson przez jakiś czas uczęszczała do Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. hetmanowej Reginy Żółkiewskiej. W 1948 roku wyjechała do Izraela. Jej rodzice wyemigrowali z Polski na początku lat 50. XX wieku.
Fotografie ze zbiorów prywatnych Hedvy Segal i Chany Merenstein. Dziękujemy!
Rodzina Zylber – Nisson przed wybuchem II wojny światowej
Rodzina Zylber – Nisson po 1945 roku
Społeczność żydowska w Płocku po II wojnie światowej
Właścicielem kamienicy w stylu historyzującym od roku 1873 był handlarz zbożem i wełną Markus Frenkiel Wolffsohn (1830-1910), po którym odziedziczył ją jego syn Izydor (Icek). Kolejnym jej właścicielem był handlarz Moszek Firstenberg (ur. 1852), syn Izraela i Fajgi ze Szlamów, który nabył ją w roku […]
Roza Holcman (ur. 1910), córka Lejby (1886-1930) i Lizy Lei z Rozenbergów (1888-1975), była pierwszą w Płocku kobietą – adwokatem. W 1934 roku ukończyła prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Praktykę przygotowującą do zawodu prawniczego odbyła u Kazimierza Mayznera (1883-1951) – znanego płockiego prawnika i działacza społeczno-kulturalnego. […]
Ulica Synagogalna to jedna z ulic tworzących dawną dzielnicę żydowską w Płocku. Zawdzięcza swoją nazwę nieistniejącemu już dziś budynkowi głównej synagogi gminnej zlokalizowanej na placu między ulicą Synagogalną i Tylną, na działce oznaczonej numerem hipotecznym 32 (więcej o synagodze można przeczytać tu: https://jewishplock.eu/wielka-synagoga/). Synagoga stanowiła miejsce modlitwy i zgromadzeń religijnych, organizowano tu także uroczyste nabożeństwa z okazji np. imienin Ignacego Mościckiego, rocznicy powstania styczniowego, czy odparcia najazdu bolszewików. W czasie okupacji synagoga została wykorzystana przez Niemców na warsztat samochodowy i garaż dla autobusów. Rozebrano ją w 1951 roku. Przy ulicy Synagogalnej przed wojną mieściła się szkoła religijna stopnia wyższego (bet hamidrasz). Budynek z przeznaczeniem na bożnicę i szkołę wzniósł Markus Kazriel Dancygier, który zakupił tę posesję w roku 1832. W 1834 roku przekazał budynek gminie żydowskiej. Prócz domu podarował także 258 książek, w tym 81 sztuk Talmudu Babilońskiego, prace Mojżesza Majmonidesa, Adama Chochmasa oraz dwa rodały dla szkolnej biblioteki. W 1865 roku przy ulicy Synagogalnej w domu Dawida Łaskiego została otwarta szkoła elementarna wyznania mojżeszowego, której kierownikiem był Hersz Szejman, a następnie Abraham Jakub Papierna. Pod koniec XIX wieku przy ulicy tej funkcjonowały także chedery: Matysa Gutmachera, Izraela Wolfa Kona, Markusa Ryża oraz Szyi Konczewskiego. Mieszkańcy ulicy trudnili się handlem obuwiem (Ides Fuks, Lewin Lichtensztajn, Dawid Pokrzywa, Szlama Taub), towarami galanteryjnymi (Szmul Grünbaum), łokciowymi (Icek Koralczyk, Jojne Horowitz), wyrobami tabacznymi (Szymon Luszyński, Abram Majzner), skórami (Mosiek Globus, Józef Szpiro) i mąką (Wolf Piechotka). Przy ulicy funkcjonowały dwa magazyny mód – Jakuba Kowadły i Chananie Zylbermana. Według danych z roku 1926 przy ulicy Synagogalnej zarejestrowana była firma Jakuba Cymblera (sklep kolonialny – Synagogalna 6), Izaaka Gewircmana (sprzedaż masła, jajek i owoców – Synagogalna 26), Symchy Kanarka (piekarnia – Synagogalna 22) oraz Mojżesza Lissera (piekarnia – Synagogalna 16). W chwili wybuchu II wojny światowej przy ulicy Synagogalnej mieszkało 446 osób. Przedłużeniem ulicy Synagogalnej była ulica Niecała. W miejscu dawnych zabudowań znajduje się dziś Plac 13 Straconych oraz pomnik ku czci Polaków, którzy w dniu 18 września 1942 r. zostali powieszeni przez hitlerowców.
Adam Neuman-Nowicki urodził się 23 września 1925 roku w Płocku, jako syn Mosze Szlomo Neumana (1893-1942; syn Jehudy Lejba i Leji z Niedźwiedziów) oraz Frymety z Goldkindów (1894-1942; córka Abrama i Temy). Jego rodzina należała do aktywnych, zasymilowanych członków żydowskiego społeczeństwa płockiego. Mosze Szlomo Neuman […]
Baszta obronna przy ulicy Zduńskiej 13a stanowi pozostałość średniowiecznych obwarowań miasta. W XVIII wieku została przebudowana na dom mieszkalny. Nieruchomość na przestrzeni XIX wieku wielokrotnie zmieniała właścicieli. W 1890 roku nabył ją od Daniela i Emilii z Bytnerów małżonków Kolbe Moryc Safian za kwotę 12000 […]
Na początku lat 30. XX wieku rodzina Holcman mieszkała przy ulicy Kolegialnej 4 w domu Rafała Płońskiera. Moszek Holcman (ur. 1890), syn Joska i Fajgi z domu Zelkman, pochodził z Czerwińska nad Wisłą. Z zawodu był handlowcem. Jego żoną była Marjem z domu Szeraszew (ur. 1892). W 1930 roku urodziła się ich córka Gabrysia, w 1936 roku – syn Evez.
Moszek Holcman miał starszą siostrę Bellę, która wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych. Mieszkała w Albany (stan Nowy Jork).
Rodzina Holcmanów w 1936 roku wykonała pamiątkowe zdjęcia w płockim zakładzie fotograficznym Abrama Watmana, które przesłała Belli z okazji zbliżającego się Nowego Roku. To jedyna pamiątka rodzinna, która pozostała po Gabrysi, Evezie, Moszku i Mariem.
Fotografie ze zbiorów prywatnych Kristi i Stewarta Davisa. Dziękujemy!
Plac oznaczony numerem hipotecznym 75 i 76, na którym stoi obecna kamienica, został wydzierżawiony przez Urząd Municypalny Miasta Płocka Józefowi Markusowi Poznerowi dnia 15 października 1821 roku. Józef Markus Pozner (ok.1763–1844) był kupcem w branży sukienniczej oraz właścicielem szynku. Należały do niego m.in. nieruchomości położone […]
