Fundacja Nobiscum znalazła się w gronie finalistów Nagrody POLIN 2025! Bardzo dziękujemy za docenienie naszej pracy i cieszymy się tym bardziej, że wśród finalistów są osoby, których działania znamy i cenimy od lat! Finaliści Nagrody POLIN 2025 (za stroną Muzeum POLIN na FB): Andrzej Białek […]
W imieniu Żydowskiego Muzeum Galicja chcielibyśmy zachęcić Państwa do udziału w seminarium „EDU – Edukacja, Działanie, Upamiętnianie”, które odbędzie się w Mińsku Mazowieckim w dniach 12-14 września 2025 roku. Fundacja Nobiscum jest lokalnym partnerem tego wydarzenia. Poniżej więcej na temat seminarium od organizatora: Zapraszamy na […]
Borys Kowadło – fotograf, urodził się 2 grudnia 1911 roku w domu przy ulicy Bielskiej 4, w rodzinie Dawida i Rudy z Aszów. Jego ojciec był rzezakiem rytualnym. Borys Kowadło był uczniem w zakładzie fotograficznym swojego szwagra Abrama (Adama) Watmana, który funkcjonował przy ulicy Kolegialnej 6 pod firmą „Foto-Salon”. W okresie międzywojnia mieszkał przy ulicy Sienkiewicza, w domu pod numerem 31 (obecnie Sienkiewicza 49). Z powodu narastającego antysemityzmu w Polsce, Borys Kowadło opuścił Płock i w 1933 roku udał się do Amsterdamu, gdzie mieszkało kilku jego krewnych. Został zarejestrowany jako fotograf w 1937 roku. Był blisko związany ze społecznością polsko-żydowską w Amsterdamie, zorganizowaną wokół stowarzyszenia imienia Szymona An-skiego. Po wybuchu II wojny światowej i zajęciu Holandii przez Niemców, w związku z nazistowskimi regulacjami i wywózkami do obozów koncentracyjnych, zaczął ukrywać się i działać w ruchu oporu pod pseudonimem „Bernard van der Linden”. Dołączył również do podziemnej grupy fotografów „De ondergedoken camera”, która wykonywała zdjęcia wielu wydarzeń w czasie wojny (niestety większość ich archiwum zaginęła). Po zakończeniu wojny Borys Kowadło kilkukrotnie podróżował do Izraela, gdzie mieszkał jego brat Mojżesz. Był autorem wielu sesji zdjęciowych z życia w Izraelu. Zginął podczas podróży do Portugalii i Hiszpanii, gdzie chciał uwiecznić dziedzictwo sefardyjskiego życia żydowskiego, 24 maja 1959 roku.
Icek (Izaak) Bernsztajn – prawnik, nauczyciel i publicysta, urodził się 13 listopada 1899 roku w Płocku (w domu przy ulicy Kwiatka 15) w rodzinie Tobiasza i Sury. W 1918 roku wstąpił do siódmej klasy Gimnazjum Filologicznego Męskiego Towarzystwa Szkolnego w Turku, w czerwcu 1920 roku […]
Rozpoczynamy siódmy rok działalności JewishPlock.eu – najważniejszego źródła informacji o historii płockiej społeczności żydowskiej w sieci! Na stronie znajdziecie albumy rodzinne, biogramy, informacje na temat miejsc związanych ze społecznością żydowską miasta Płocka, filmy, wystawy i projekty online dzięki którym staramy się upamiętniać historię płockich Żydów. […]
Ukazała się niezwykła publikacja dotycząca historii płockich Żydów – to opracowanie źródłowe kroniki gminy żydowskiej w Płocku z lat 1762-1818, w oryginale przechowywanej w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego, którego podjęła się nasza przyjaciółka Pnina Stern. Pięknie wydana książka ukazała się w języku hebrajskim w Izraelu. Serdecznie gratulujemy Autorce opracowania!
Poniżej publikujemy streszczenie autorstwa Pniny Stern:
Płocka kronika gminy żydowskiej to księga, w której zapisano decyzje kierownictwa gminy żydowskiej w Płocku w latach 1762-1818. Rękopis znajduje się w archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie (Pinkas Płocki AŻIH114/1). Nikt nie wie, jak się tam znalazł i kiedy. O jego istnieniu zrobiło się głośno dopiero w 2007 roku.
Około 240 z 270 stron zapisanych jest w języku hebrajskim, połączonym z odrobiną jidysz i aramejskiego. Język hebrajski w księdze jest typowy dla hebrajskiego aszkenazyjskiego, który był używany w tamtym czasie.
Większość stron niehebrajskich została napisana w języku staropolskim. Cztery strony są w średniowiecznej łacinie, a niespełna dwie strony w staroniemieckim. Części, które są w języku polskim, łacińskim i niemieckim, są jedynie kwitami dotyczącymi pożyczek lub spłaty długów przez gminę.
Tematy poruszane w księdze to wybory, które odbywały się raz w roku w dniach przejściowych Paschy, lista osób wyznaczonych do różnych zadań wspólnotowych, regulacje wewnętrzne gminy; podatki gminne i inne, sprawy dotyczące nieruchomości i sprawy społeczne. Dużą uwagę poświęcono nadzorowaniu sposobu, w jaki wybrani członkowie zajmowali się sprawami i wypełniali swoje obowiązki.
Oczywiste jest, że synagoga pełniła najważniejszą funkcję w życiu gminy. Była oczywiście miejscem rytuałów religijnych. Jednak było to również miejsce, w którym ogłaszano ważne dla gminy sprawy, takie jak kupno lub sprzedaż nieruchomości, i gdzie odbywały się postępowania dotyczące wykluczenia spośród członków gminy osób zakłócających porządki.
To naukowe opracowanie księgi zawiera transkrypcję tekstu manuskryptu i adnotacje. Zawarte są w nim również również dodatkowe narzędzia – historyczne wprowadzenie, wyjaśnienie cech charakterystycznych księgi i trudności w jej rozszyfrowaniu, słownik pojęć i wyjaśnienie słów zaczerpniętych z języków obcych, tłumaczenie nazw miejsc na ich język oryginalny, słownik skrótów i inicjałów w języku hebrajskim, polskim i łacińskim, glosariusz jidysz, glosariusz aramejski, wykres przedstawiający stanowiska w gminie i sposób wybierania ludzi mających te funkcje pełnić oraz indeks ważnych tematów omawianych w księdze.
Znaczenie rękopisu jest ogromne, gdyż stanowi on niemal jedyne autentyczne źródło dotyczące życia społeczności żydowskiej w Płocku w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku. Może rzucić światło na ówczesne kierownictwo i administrację innych gmin żydowskich w Polsce. Czytając księgę, czytelnik odnosi wrażenie istnienia żywej, aktywnej i niezależnej społeczności żydowskiej.
Pnina Stern
(tłumaczenie z języka angielskiego: Piotr Dąbrowski)
W tym roku przypada 100. rocznica urodzin Adama Neumana-Nowickiego (1925-2021) – płocczanina, autora książki pt. “Walka o życie”. W związku z tą szczególną okazją Fundacja Nobiscum przygotowuje nowy przewodnik – “Śladami Adama Neumana-Nowickiego”, który przybliży miejsca związane z jego dzieciństwem i młodością, w tym m.in. […]
Lejbusz Pszenica, Szmul Dawid Pszenica, Chana Ryfka Głowińska z domu Żychlińska, Azriel Szlama Pszenica, Dwojra Gitla Pszenica, Estera Tauba Pszenica, Gnanczy Pszenica, Abram Hersz Pszenica, Bina Pszenica, Małka Pszenica, Beniamin Hersz Niedźwiedź, Naftali Markus Frendler, Hinda Frajdla Grynbaum, Szmul Majer Luszyński… W obozie zagłady Auschwitz-Birkenau […]
Dom przy ulicy Sienkiewicza 64 w Płocku, w którym mieszkał Symcha Guterman z żoną Ewą i synem Jakubem został wpisany do rejestru zabytków! Ogromnie się cieszymy i mamy nadzieję, że w przyszłości, kiedy budynek doczeka się już remontu, na jego elewacji znajdzie się tablica upamiętniająca Symchę Gutermana!
Najpierw był tekst Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej w płockiej “Gazecie Wyborczej” (dzięki Annie Lewandowskiej), potem dwie prośby o interpelacje w sprawie budynku do przewodniczącego Rady Miasta Płocka, wreszcie prośba o zainteresowanie się sprawą wpisania go do rejestru zabytków skierowana do pani Doroty Zaremby z płockiej delegatury Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dziękujemy serdecznie paniom Dorocie Zarembie i Monice Zarębie za zajęcie się tak ważną dla nas sprawą i przeprowadzenie procesu wpisania obiektu do rejestru!
Na temat historii budynku oraz Symchy Gutermana przeczytacie na naszej stronie:
Z początkiem września zapraszamy na premierę filmu dokumentalnego zrealizowanego przez Fundację Nobiscum z inicjatywy Arieh Bomzona i Sandry Brygart Rodriguez – potomków żydowskich rodzin Bomzonów i Brygartów z Płocka. Film ukazuje ich sentymentalną podróż do rodzinnego miasta oraz starania, aby odkryć swoje korzenie i „wypełnić […]
