Kazimierz Mayzner
Kazimierz Mayzner urodził się 6 lipca 1883 roku w Warszawie, jako syn Izydora i Anny z Woldenbergów. Jego ojciec uchodził za humanistę i patriotę, był wybitnym przemysłowcem, współwłaścicielem domu handlowego, współzałożycielem Towarzystwa Akcyjnego Mayznerowskich Fabryk Cukru i administratorem cukrowni, członkiem Stowarzyszenia Techników w Warszawie oraz Towarzystwa Biblioteki Publicznej w Warszawie, założycielem szkół, ochronek i czytelni. Rodzina Woldenbergów była z kolei jedną z bardziej znanych i zasłużonych rodzin żydowskich w Płocku. Dawid Woldenberg, właściciel nieruchomości przy dawnym Rynku Kanonicznym, przy ulicy Teatralnej oraz dóbr Nagórki Dobrskie, Wierzbówiec i pałacu w Luberadzu, był znanym płockim filantropem, współzałożycielem m. in. Towarzystwa Kredytowego Miejskiego i Płockiego Towarzystwa Dobroczynności. Przez wiele lat był członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej oraz członkiem Dozoru Bóżniczego.
W 1903 roku Kazimierz Mayzner ukończył V Rządowe Gimnazjum Filologiczne w Warszawie, którego absolwentami byli m. in. Leo Belmont, Józef Hersz Dawidsohn oraz Marceli Handelsman. Podjął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, następnie wyjechał do Paryża, gdzie studiował także malarstwo. W 1911 roku ukończył studia prawnicze w Dorpacie. W latach 1911-1917 pracował jako pomocnik prawnika Karola Gustawa Dunina, następnie jako radca Rady Głównej Opiekuńczej. W 1917 roku Kazimierz Mayzner przybył do rodzinnego miasta swojej matki, gdzie objął stanowisko podprokuratora, następnie prokuratora, przy Sądzie Okręgowym w Płocku. W tym czasie mieszkał w kamienicy przy ówczesnej ulicy Dobrzyńskiej 6 (obecnie Kazimierza Wielkiego). W 1918 roku wszedł w skład Rady Miejskiej w Płocku. W związku z wojną polsko-bolszewicką zgłosił się jako ochotnik do wojska, w którym służył niecałe dwa lata jako porucznik audytor korpusu sądowego.
W 1921 roku został wpisany na listę adwokatów Rady Adwokackiej w Warszawie z siedzibą w Płocku. Choć, jak wspomina Kazimierz Askanas, adwokatura była pasją życia Kazimierza Mayznera, „wyżywał się” zarazem w różnych dziedzinach działalności politycznej: był związany z Polską Partią Socjalistyczną, następnie Narodową Partią Robotniczą i Chrześcijańską Demokracją. Był zarazem autorem licznych artykułów umieszczanych na łamach „Gazety Polskiej”, „Sceny Polskiej”, „Życia Mazowsza” i „Dziennika Płockiego”, redaktorem „Przeglądu Płockiego” i „Głosu Płockiego”. Był jednym z aktywnych członków powstałego w 1935 roku Związku Popierania Turystyki w Płocku, którego celem było propagowanie turystyki do Płocka oraz jej organizacja.
Największym dziełem życia Kazimierza Mayznera był Klub Artystyczny Płocczan.
W 1929 roku, przy udziale niewielkiej grupy plastyków, muzyków, literatów oraz znawców i miłośników sztuki, podjął się uaktywnienia życia artystycznego w Płocku oraz stworzenia w mieście klubu artystycznego. Klub nosił początkowo nazwę Klubu Artystów Płockich, od 1931 roku – Klubu Artystycznego Płocczan (w Płocku znany był jako KAP). Dzięki staraniom Kazimierza Mayznera KAP stał się użytkownikiem gmachu teatru płockiego z dużą salą wystawową oraz nowocześnie umeblowanej kawiarni z dużym ogrodem i dancingiem. Klub Artystyczny Płocczan prowadził wszechstronną działalność, stając się głównym motorem życia kulturalnego w Płocku: organizował wystawy, prelekcje, dyskusje, spektakle i koncerty. Na wystawach swoje prace prezentował m. in. Natan Korzeń, Fiszel Zylberberg, Erna Gutkind, Maksymilian Eljowicz i Abraham Skórnik. Kazimierz Mayzner udzielał wsparcia artystom malarzom i muzykom m. in. poprzez pomaganie w sprzedaży obrazów oraz w zamówieniach na koncerty.
Jak zaznacza Kazimierz Askanas: „Prowadzona przez Mecenasa działalność KAP-u stworzyła w mieście nie znaną dotychczas atmosferę kulturalną i artystyczną, sprzyjającą zarówno niezwykłemu ożywieniu życia kulturalnego, jak i w szczególności pracy twórczej. Stworzenie Klubu Artystycznego Płocczan i działalność w tym zakresie Kazimierza Mayznera, który był twórcą i głównym działaczem tej instytucji, należy uznać za unicum w skali krajowej […] Zdołał on Wprowadzić Klub na drogę szerokiej popularyzacji kultury. Jednocześnie rozszerzył działalność Klubu na opiekę nad rzemiosłem artystycznym, a wreszcie – nad estetyką miasta.”.
Wielkim sukcesem Kazimierza Mayznera były „Szopki płockie” – niespotykanie celne satyry na przedstawicieli władz i inteligencji płockiej oraz ideologię BBWR, a także wystawienie jego sztuki „Dziewczyna z winiarni”, która cieszyła się dużym powodzeniem wśród płocczan. Kazimierz Mayzner został odznaczony wawrzynem Polskiej Akademii Literatury oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Działalność Klubu Artystycznego Płocczan przerwał wybuch II wojny światowej. Kazimierz Mayzner zgłosił się jako ochotnik do 4 pułku strzelców konnych. Po zakończeniu działań wojennych został osadzony w obozie w Murnau. Po zwolnieniu z obozu powrócił do Płocka i powrócił do praktyki adwokackiej. Zmarł 28 marca 1951 roku.
Bibliografia:
Askanas K., Adwokat Kazimierz Mayzner – znana postać na Mazowszu, „Palestra” 30/7(343), 1986, s. 53-59
Askanas K., Sztuka Płocka, Płock 1991
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
