Ilonka Rappel urodziła się w 1919 roku w Warszawie. Jej rodzicami byli Adolf – rękawicznik i właściciel sklepu, oraz Gustawa z domu Sztechtman. Rodzina Ilonki pochodziła z Płocka (jej dziadek Rachmil Szechtman posiadał fabrykę mydła przy ulicy Zduńskiej), tu też spędziła swoje dzieciństwo. Była absolwentką Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. hetmanowej Reginy Żółkiewskiej w Płocku. W 1937 roku przeniosła się do Warszawy, do Płocka przyjeżdżała latem.

W chwili wybuchu II wojny światowej mieszkała na rogu ulicy Marszałkowskiej i Próżnej, następnie na rogu Elektoralnej i Chłodnej, gdzie opiekowała się mieszkaniem warszawskiego mecenasa Hempla. W wyniku bombardowania miasta dom przy Elektoralnej został zniszczony, a cały dobytek Ilonki przepadł. W tym czasie jej ojciec, matka i młodsza siostra Lilka schronili się u dziadków w Płocku. Represje antyżydowskie stawały się coraz dotkliwsze. Ilonka kilkakrotnie została złapana na roboty przymusowe przez esesmanów. Mieszkała wówczas u krewnych: ciotki Finkielsztejn i jej córki Luni z mężem Kubą Kenigsbergiem oraz synem Andrzejem. Warunki życia stawały się coraz trudniejsze. Krewni Ilonki kilkukrotnie zmieniali mieszkanie. Już wówczas w otwartym getcie panował głód, a po jego zamknięciu sytuacja zrobiła się jeszcze gorsza.

Jesienią 1941 roku spotkała swojego znajomego Mońka Zelewicza, który pochodził ze Stopnicy. Zaproponował jej wyprowadzenie z getta i wyjazd do rodzinnego miasta. Moniek miał szerokie kontakty, znał i opłacał wielu Niemców i polskich policjantów. Wykorzystał te znajomości i wyprowadził Ilonkę poza mury. Pojechali razem do Kielc, a stamtąd do Buska i Stopnicy. Ilonka początkowo mieszkała u kuzynki Mońka, który wkrótce oświadczył się jej i po skromnej ceremonii ślubnej zamieszkali razem. Utrzymywali się z warsztatu ślusarskiego. W tym czasie ojciec Ilonki zmarł na atak serca. Matka Ilonki – Gustawa z córką Lilką zostały wysiedlone do Żarnowca w okolicy Kielc, a stamtąd wysłano je do komór gazowych w Treblince.

Jesienią 1942 roku w Stopnicy zebrano wszystkich młodych ludzi na rynku, załadowano na ciężarówki i wywieziono do obozu w Skarżysku-Kamiennej. Na początku 1943 roku Ilonka zachorowała na tyfus plamisty. Latem 1944 roku Niemcy postanowili ewakuować fabrykę amunicji w Skarżysku i rozmontowane maszyny przewieźć do Rzeszy. Ilonkę wysłano do Hasagu częstochowskiego, Moniek wraz z pozostałymi fachowcami został zatrzymany dla rozmontowania maszyn. Obawiając się wysłania do Niemiec, uciekł z obozu – po wojnie Ilonka szukała bezskutecznie jego śladów. Praca w obozie w Częstochowie była bardzo ciężka, ale instynkt samozachowawczy pomógł jej przetrwać.

Po zajęciu miasta przez Armię Radziecką wyszła na wolność. Wszyscy jej bliscy zginęli w Holokauście. W 1946 roku wyszła za mąż za płocczanina Adama Neumana-Nowickiego (1925-2021). W 1957 roku wraz z mężem i córką Anią (ur. 1947) wyemigrowała do Izraela, a w 1963 roku do Stanów Zjednoczonych. Zmarła w 1997 roku podczas operacji serca.

. . .

“Przerwane życie. Losy płocczanek podczas II wojny światowej i Holokaustu” to cykl tekstów na JewishPlock.eu, w których w dniach 22 lutego – 1 marca 2022 r. przypomnimy historie żydowskich kobiet związanych z Płockiem – tych, które urodziły się w naszym mieście, ale także tych, które były tu tylko na chwilę. Kobiet odważnych, wytrwałych, mądrych, silnych i troskliwych. Kobiet, które walczyły o przetrwanie swoje i najbliższych im osób. Opiekowały się dziećmi, sierotami i osobami starszymi, zdobywały jedzenie, opatrywały rannych, angażowały się w walkę zbrojną. Pracowały ponad siły w nazistowskich obozach pracy przymusowej. Przedstawimy sylwetki i wspomnienia kobiet, które przetrwały Holokaust. Przypomnimy płocczanki, które zginęły w obozach zagłady. Czasami jedynym ich śladem jest dziś pojedynczy zapis w dokumentach archiwalnych…

Projekt realizuje Fundacja Nobiscum w ramach obchodów 81. rocznicy likwidacji płockiego getta.

Ilonka Rappel i Adam Neuman-Nowicki – zdjęcie ślubne, Płock, 1946 rok (fotografia ze zbiorów prywatnych Anat Alperin)

Przyjęcie ślubne Ilonki Rappel i Adama Neumana-Nowickiego, Płock, 1946 rok (fotografia ze zbiorów prywatnych Anat Alperin)

Ilonka Rappel z mamą Gustawą, Płock, początek lat 20. XX wieku (fotografia ze zbiorów prywatnych Anat Alperin)

Ilonka Rappel, Płock, początek lat 20. XX wieku (fotografia ze zbiorów prywatnych Anat Alperin)