Już 12 grudnia 2025 roku swą premierę będzie miał najnowszy przewodnik wydany przez Fundację Nobiscum. Książkę “Śladami Adama Neumana-Nowickiego” autorstwa Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej publikujemy dzięki dofinansowaniu Miasta Płock. Na spotkanie premierowe zapraszamy 12 grudnia o godzinie 17.00 do Domu Darmstadt przy Starym Rynku 8. Tego dnia […]
Fundacja Nobiscum znalazła się w gronie finalistów Nagrody POLIN 2025! Bardzo dziękujemy za docenienie naszej pracy i cieszymy się tym bardziej, że wśród finalistów są osoby, których działania znamy i cenimy od lat! Finaliści Nagrody POLIN 2025 (za stroną Muzeum POLIN na FB): Andrzej Białek […]
Icchak Grünbaum (1879-1970) – poseł na Sejm Ustawodawczy i Sejm I, II i III kadencji II RP oraz jeden z sygnatariuszy deklaracji niepodległości Izraela, zapisał się na kartach historii Płocka jako inicjator powstania pierwszej żydowskiej biblioteki w naszym mieście, zarazem jednej z pierwszych żydowskich bibliotek w Polsce.
Izaak Towie Altman, dziennikarz, literat, autor książki zatytułowanej „Jeden dzień płockiego kupca” oraz wydawca gazety „Dos Płocker Leben”, pisząc w swoich wspomnieniach o roli Icchaka Grünbauma w tworzeniu biblioteki, zanotował:
Niektórzy z grupy uczniów, porwanych przez falę narodową, którzy uczyli się w wyższych klasach rosyjskiego gimnazjum, utworzyli pierwszą żydowską bibliotekę w Płocku. Wśród tych uczniów gimnazjalnych był jeden, którego słusznie można uważać za siłę napędową całego przedsięwzięcia. Poważny, energiczny i oddany sprawie, najwięcej ze wszystkich pozostałych pracował dla niej, zajmował się jej problemami i swoją działalnością służył za przykład dla innych, których przybywało coraz więcej i pomagało realizować jego ideę.
Spotkanie, na którym postanowiono utworzyć żydowską bibliotekę w Płocku, odbyło się w prywatnym domu modlitwy Towie Fiszmana, który zarazem wyraził gotowość wystosowania podania do władz w sprawie uzyskania zezwolenia. W owych czasach bowiem, w warunkach carskiej władzy, nie było rzeczą łatwą uzyskanie zgody na uruchomienie biblioteki, szczególnie żydowskiej – bibliotekę można było zalegalizować tylko jako prywatne przedsięwzięcie, na nazwisko człowieka, będącego poza wszelkim podejrzeniem. Organizatorem spotkania był Aron Beker, jeden z późniejszych założycieli Towarzystwa Szkół Średnich Żydowskich w Płocku, oraz Icchak Grünbaum, który w swoim przemówieniu do zebranych wspomniał m. in. uczniów z Bejt Hamidraszu, „poszukujących nowej drogi życia, którym biblioteka ze swoimi książkami powinna była przyjść z pomocą”. Podczas spotkania został utworzony związek syjonistyczny pod nazwą Mazkeret Szmuel (dla uczczenia rabina Szmuela Mohylewera – twórcy i ideologa syjonizmu religijnego).
Po pozytywnym rozpatrzeniu podania złożonego przez Towie Fiszmana, przystąpiono do otwarcia biblioteki i zorganizowania jej zbiorów. Książki przynosiły osoby prywatne, również Icchak Grünbaum, który udostępnił swoje publikacje w języku hebrajskim oraz książki z dawnego księgozbioru płońskiej biblioteki funkcjonującej przy Stowarzyszeniu do Spraw Nauki i Rozsądnego Myślenia „Kałakotka”. Płocczanie zapamiętali Grünbauma jako tego, który chodził po domach, przedstawiał swoją sprawę, podchodził do szaf z książkami, wyszukiwał interesujące go pozycje i błagał o ich podarowanie. Jednym z najaktywniejszych organizatorów biblioteki był także Mordechaj Koszerkiewicz – ślusarz i robotnik w fabryce Sarny.
Biblioteka, która z czasem otrzymała nazwę Hazomir, co w języku hebrajskim oznacza Śpiew, stała się ważną bazą kulturalną dla płockiej młodzieży, która mogła tu czytać i nasiąkać wiedzą, oraz centrum dyskusji i zebrań. Przy bibliotece czynna była czytelnia – jedna z najstarszych czytelni w Płocku.
Siedziba Biblioteki Żydowskiej „Hazomir” mieściła się przez wiele lat w kamienicy przy Starym Rynku 11. Tu także funkcjonowało Żydowskie Muzyczno-Literacko-Dramatyczne
17 listopada 1926 roku miały miejsce uroczystości z okazji 30-lecia istnienia biblioteki Hazomir. W teatrze miejskim odbyła się akademia z udziałem Icchaka Grünbauma, ukazało się jubileuszowe wydawnictwo, a na członków honorowych biblioteki mianowano, prócz Grünbauma, Izaaka Towie Altmana, Arona Bekera, Mordechaja Koszerkiewicza i Jakuba Józefa Bursztyna.
Jak odnotowano w czasopiśmie „Bibliotekarz” z 1936 roku, biblioteka Hazomir miała w tym czasie księgozbiór złożony z 6215 tomów. Beletrystyka i dzieła naukowe w języku polskim liczyły 3169 tomów, beletrystyka w języku żydowskim – 2066, w języku hebrajskim – 980. 350 członków, przeważnie młodzieży, wypożyczało dziennie 50 książek. Ogólna ilość wypożyczeń w ciągu roku wynosiła w sumie 15 000.
Przed wojną biblioteka Hazomir była zlokalizowana przy ulicy Grodzkiej 5.
Icchak Grünbaum odwiedził Płock raz jeszcze po zakończeniu II wojny światowej. Uczestniczył w posiedzeniu Komitetu Żydowskiego oraz zwiedził dawną dzielnicę żydowską.
W imieniu Żydowskiego Muzeum Galicja chcielibyśmy zachęcić Państwa do udziału w seminarium „EDU – Edukacja, Działanie, Upamiętnianie”, które odbędzie się w Mińsku Mazowieckim w dniach 12-14 września 2025 roku. Fundacja Nobiscum jest lokalnym partnerem tego wydarzenia. Poniżej więcej na temat seminarium od organizatora: Zapraszamy na […]
Borys Kowadło – fotograf, urodził się 2 grudnia 1911 roku w domu przy ulicy Bielskiej 4, w rodzinie Dawida i Rudy z Aszów. Jego ojciec był rzezakiem rytualnym. Borys Kowadło był uczniem w zakładzie fotograficznym swojego szwagra Abrama (Adama) Watmana, który funkcjonował przy ulicy Kolegialnej […]
Icek (Izaak) Bernsztajn – prawnik, nauczyciel i publicysta, urodził się 13 listopada 1899 roku w Płocku (w domu przy ulicy Kwiatka 15) w rodzinie Tobiasza i Sury. W 1918 roku wstąpił do siódmej klasy Gimnazjum Filologicznego Męskiego Towarzystwa Szkolnego w Turku, w czerwcu 1920 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. 24 lipca wstąpił jako ochotnik do wojska, czynnie służąc do 28 listopada tego roku. Był absolwentem Wydziału Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Uczył religii w szkole żydowskiej w Płocku. Był także autorem wielu prac m.in. “Rozprawy o psychologii i pedagogice”, “O okresie dojrzewania w życiu naszych klasyków”, “Żydowska literatura i nauka na rzecz idei Królestwa Izraela”.
W okresie okupacji niemieckiej przebywał w getcie warszawskim. Był współpracownikiem Emanuela Ringelbluma, pisał do kroniki warszawskiego getta. W Archiwum Ringelbluma znaleziono dwa eseje jego autorstwa: “Warszawa – 1941 r.” i “Kelsmski Kaznodzieja”. Zginął wraz z rodziną w getcie, w dokładnie nieznanych okolicznościach.
Jak pisał w swoim eseju “Głód w Warszawie”:
„Widziałem dzisiaj czarny wóz; otwarte drzwi pozwoliły mi zobaczyć trumnę ze zwłokami. Pośpieszała za nim kobieta pozbawiona sił, szlochając do siebie. Ulica pełna ludzi, którzy na nią patrzyli i słyszeli jej płacz, zdziwiona, ale milcząca. Biegła, ciągnęła się za trumną, jak ranny ptak, a wszyscy wokół niej gapili się. Mój przyjaciel powiedział mi dzisiaj, że z ośmioosobowej rodziny jego sąsiadów pozostały tylko dwie osoby: matka i jej syn. Nie wiedział, kogo z tych dwojga wpierw zabierze głód. I chodzą tak, matka i syn, z żółtawymi, wysuszonymi ciałami, świecącymi się niczym fosfor…”.
Biogram Icka Bernsztajna publikujemy w 82. rocznicę wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim.
Jakub Guterman – artysta malarz i ilustrator, urodził się w Warszawie w 1935 roku. Jest synem Symchy i Ewy z domu Alterowicz. Jego rodzinnym miastem jest Płock, gdzie mieszkał z rodzicami w parterowym domu przy ulicy Sienkiewicza 64. Ojciec Jakuba prowadził warsztat trykotarski, był także […]
Abram Hersz vel Alfred Blay urodził się 30 maja 1876 roku w Płocku. Jego ojciec Natan (1839-1915) pochodził z Kalisza. Matką była Estera z domu Landau (1845-1928), córka Icka Tobiasza i Małki. Alfred Blay miał troje rodzeństwa: brata Szmula Tobiasza (1868-1899) oraz siostry Hindę Małkę […]
Rozpoczynamy siódmy rok działalności JewishPlock.eu – najważniejszego źródła informacji o historii płockiej społeczności żydowskiej w sieci!
Na stronie znajdziecie albumy rodzinne, biogramy, informacje na temat miejsc związanych ze społecznością żydowską miasta Płocka, filmy, wystawy i projekty online dzięki którym staramy się upamiętniać historię płockich Żydów.
Stronę współtworzycie Wy – nasi przyjaciele. Dzielicie się z nami rodzinnymi historiami, zdjęciami i pamiątkami. Wszystkie te działania są możliwe dzięki wsparciu naszych darczyńców. Pomóżcie nam wypełniać tę misję w kolejnym roku!
Z początkiem kwietnia opłacamy koszty utrzymania serwera JewishPlock.eu i rejestracji domen na kolejny rok. Kwota niezbędna w tym celu to 2000 zł. Jeśli cenicie sobie naszą inicjatywę i chcecie nas w tym wesprzeć, możecie to zrobić wpłacając darowiznę w dowolnej wysokości na ten właśnie cel:
https://jewishplock.eu/darowizny/
Z całego serca dziękujemy wszystkim, którzy wspierają nas w działaniach!
Ukazała się niezwykła publikacja dotycząca historii płockich Żydów – to opracowanie źródłowe kroniki gminy żydowskiej w Płocku z lat 1762-1818, w oryginale przechowywanej w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego, którego podjęła się nasza przyjaciółka Pnina Stern. Pięknie wydana książka ukazała się w języku hebrajskim w Izraelu. […]
