W 1998 roku miasto Płock nabyło od Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie budynek dawnej bożnicy przy ulicy Józefa Kwiatka 7. Miasto planowało umieszczenie w budynku małego muzeum poświęconego płockim Żydom, ale również oddanie tej przestrzeni Płockiej Galerii Sztuki. Na początku 1999 roku ówczesna dyrektor PGS […]
Na początku sierpnia 2022 roku zwróciliśmy się z pismem do Przewodniczącego Rady Miasta Płocka pana Artura Jaroszewskiego w sprawie upamiętnienia trzech płocczan żydowskiego pochodzenia – Symchy Gutermana, Edwarda Flataua i Nachuma Sokołowa, przy nadawaniu nazw nowo tworzonym ulicom miasta Płocka. Treść naszego pisma brzmiała: Szanowny […]
1 marca 2020 roku Fundacja Nobiscum, dzięki uprzejmości Susan Keller Mouckley, Sandry Brygart Rodriguez oraz Arieh Bomzona, zaprezentowała film nagrany latem 1937 roku w Płocku przez Hermana i Nortona Kellerów. Premiera filmu miała miejsce w związku ze zorganizowanymi przez fundację obchodami 79. rocznicy deportacji Żydów z płockiego getta. W tym roku, w związku z 82. rocznicą deportacji, zaprezentujemy kolejną część filmu, również nagranego w lipcu 1937 roku, dotychczas niepublikowaną, w której Herman i Norton Kellerowie uwiecznili swoją podróż do Płocka, w tym ulice naszego miasta – Józefa Kwiatka, Kolegialną i Bielską oraz ich mieszkańców.
Na premierę filmu “Podróż do Płocka” zapraszamy 17 lutego o godzinie 18.00 do Domu Darmstadt (Stary Rynek 8). Tego dnia będzie miała również miejsce prezentacja projektu “Mała księga imion”. Projekt jest dedykowany dzieciom płockiego getta, jest zarazem próbą wydobycia z niepamięci imion najmłodszych ofiar terroru okupanta niemieckiego w czasie II wojny światowej. Brutalnie pozbawione dzieciństwa, odarte z poczucia bezpieczeństwa, siłą wyrwane z własnych domów, stały się, jak wspominał po latach Kuba Guterman, „wspólnikiem paraliżującego strachu i przygnębiającej troski o jutro”. Dzieci stały się bezbronnymi ofiarami oraz świadkami wszechobecnego głodu, chorób i śmierci. Zimą 1941 roku, podczas likwidacji płockiego getta, niektóre z nich, w tym niemowlęta, zostały bestialsko zamordowane. Dzieci ginęły w obozie przejściowym w Działdowie, w warszawskim getcie, w Treblince, w Auschwitz. Projekt jest wynikiem kwerendy przeprowadzonej w zasobie archiwalnym Archiwum Państwowego w Płocku. Na podstawie materiałów źródłowych udało nam się ustalić imiona 1680 dzieci, które znalazły się w ponad 6-tysięcznej grupie więźniów płockiego getta, istniejącego od września 1940 roku do początku marca 1941 roku. Inspiracją projektu fundacji jest nieoceniona praca Dariusza Popieli oraz jego wyjątkowy projekt „Ludzie, nie liczby”, w ramach którego upamiętnia żydowskie społeczności swojego rodzinnego regionu.
1 marca o godzinie 16.00 zachęcamy płocczan do wspólnego z nami uroczystego odczytania imion 1680 najmłodszych więźniów płockiego getta, na cmentarzu żydowskim przy ulicy Mickiewicza. Podczas spotkania złożymy symboliczne kamyki, które są tradycyjną żydowską formą upamiętnienia, na pomniku ofiar Holokaustu.
Wydarzenia upamiętniające 82. rocznicę deportacji Żydów z płockiego getta organizuje Fundacja Nobiscum dzięki środkom własnym i wsparciu darczyńców.
27 stycznia, w rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau, obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. W tym dniu szczególnie pamiętamy o żydowskich mieszkańcach naszego miasta, którzy zginęli w płockim getcie, w Imielnicy, w obozie przejściowym w Działdowie, w getcie warszawskim, w obozie Auschwitz, w Treblince… Jak […]
Ada Holtzman (1951-2016) była córką Meira Holtzmana (1914-1998) i Rywci (Rywki) z Gostyńskich (1914-1969). Jej dziadek – Eliahu Holtzman (1866-1923) był żonaty z Raszą z domu Złotnik (1870-1937), która pochodziła ze znanej rodziny rabinackiej. Jej bratem był płocki rabin Jona Mordechaj Złotnik. Latem 1939 roku, […]
14 listopada 2022 roku to data premiery najnowszej publikacji wydanej przez Fundację Nobiscum – książki “Rachmonim bnei rachmonim. Płoccy Żydzi, dobroczynność i filantropia” autorstwa Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej.
Licząca 340 stron publikacja stanowi prezentację wybranych inicjatyw podejmowanych przez płockich Żydów od XIX wieku do czasów powojennych, a także postaci żydowskich dobroczyńców, filantropów, ludzi niepospolitych, bezinteresownie działających dla dobra swojej społeczności. Podstawę źródłową książki stanowią archiwalia przechowywane w zasobie Archiwum Państwowego w Płocku, w tym Akta miasta Płocka, Akta stanu cywilnego wyznania mojżeszowego gminy wyznaniowej Płock oraz zespół archiwalny Rada Opieki Społecznej Guberni Płockiej. Uzupełnieniem archiwaliów jest prasa, w tym tygodnik “Izraelita” wydawany w latach 1866-1912 w Warszawie.
Książka została wydana w związku z przypadającą w 2022 roku 150. rocznicą powstania Szpitala Żydowskiego im. Izaaka Fogla oraz 120. rocznicą rozpoczęcia działalności przez Żydowskie Towarzystwo Dobroczynności. Publikacją tą chcemy przypomnieć współczesnym mieszkańcom naszego miasta sylwetki żydowskich aktywistów, których działania mogą być nadal inspirujące dla wszystkich, którym bliski jest etos społecznikostwa. Jest to zarazem kolejna książka fundacji, będąca próbą przywrócenia pamięci o społeczności żydowskiej Płocka, której dzieje sięgają 1237 roku.
Książka została wydana dzięki środkom własnym Fundacji Nobiscum i wsparciu naszych darczyńców – Arie Fuksa oraz Michaela Fuksa – w pierwszym, limitowanym nakładzie 100 sztuk. Dostępna będzie w cenie 45 zł począwszy od 14 listopada w siedzibie Płockiej Lokalnej Organizacji Turystycznej (Dom Darmstadt, Stary Rynek 8) oraz wysyłkowo – bezpośrednio w Fundacji Nobiscum (kontakt w sprawie wysyłkowej sprzedaży książki: info@fundacjanobiscum.eu)
Fiszel Gerszon Nordenberg urodził się 1 listopada 1895 roku, w rodzinie kupca Daniela Dawida Nordenberga i Hindy Michli Fliderblum, w domu pod numerem 41 przy dawnej ulicy Szerokiej. Swojego dziadka wspomina Neil Bass: 5 sierpnia 1917 roku, po włączeniu się Stanów Zjednoczonych do I wojny […]
Wystawa online “Rachmonim bnei rachmonim. Płoccy Żydzi, dobroczynność i filantropia” jest już dostępna: https://jewishplock.eu/rachmonim-bnei-rachmonim/ Organizator wystawy: Partnerem wystawy jest Archiwum Państwowe w Płocku. Wystawa została wpisana w program Europejskich Dni Kultury Żydowskiej: https://jewisheritage.org/event/rachmonim-bnei-rachmonim-the-charity-and-philanthropy-of-plock-jews
Znany przedwojenny aktor kabaretowy, monologista, parodysta, autor tekstów piosenek i skeczy oraz piosenkarz, urodził się w 1904 roku w Płocku jako Wolf Nożyca w rodzinie kupca Icka i Tauby Ruchli z domu Frydman. Nożycowie mieszkali przy Starym Rynku, w kamienicy pod numerem 21 (ostatnim znanym przedwojennym adresem Icka i Tauby Ruchli Nożyców był Stary Rynek 15). Wolf Nożyca odbył służbę wojskową w trzecim batalionie 32 pułku piechoty w Działdowie, podczas której m.in. grał w kółku dramatycznym podoficerów zawodowych. 11 września 1932 roku zawarł małżeństwo z pochodzącą z Chełma Lubelskiego 21-letnią Taubą Cymerman, córką kupca Arona i Gitli z Achtmanow. Rodzina Wolfa Nożycy była blisko związana z płockimi rodzinami Bomzonów i Brygartów (jego matka Tauba była przyrodnią siostrą Lejba Bomzona i Dwojry Ides Brygart z domu Bomzon).
Choć w dokumentach archiwalnych figuruje jako “nauczyciel” (niewykluczone, że był on absolwentem Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego im. Króla Bolesława Krzywoustego w Płocku; przez pewien czas pracował także w szkole powszechnej, z której jednak został zwolniony w związku z utrzymywaniem bliskich kontaktów z uczennicami), Wolf Nożyca był jednym z najbardziej popularnych i lubianych aktorów komediowych żydowsko-polskich teatrzyków rewiowych i kabaretów. “Inteligentny, subtelny, bezkonkurencyjny humorysta-konferansjer, szermierz niezrównany żywego słowa, Benjaminek humoru” – jak pisano o nim na łamach “Trubadura Warszawy”, występował m.in. w Lublinie, Radomiu, Chełmie, Łodzi, Będzinie i Piotrkowie Trybunalskim. Nigdy jednak nie wystąpił w rodzinnym Płocku. Nazwisko Bolesława Norskiego-Nożycy było także znane za granicą, dzięki płytom nagranym dla „Syrena Record”.
W 1937 roku Bolesław Norski-Nożyca został oskarżony o plagiat, m.in. na łamach “Robotnika” z 2 października tego roku odnotowano: “Emanuel Schlechter, autor rewiowy i filmowy, przeglądając płyty w jednym z magazynów muzycznych, zauważył na płycie pt. „Milion zawodów” napis: „Kompozytor, autor i wydawca — Bolesław Norski-Nożyca”. Fakt ten zaskoczył Schlechtera, który napisał słowa do tej piosenki, muzykę zaś przed pięciu laty ułożył kompozytor amerykański, Olszanecki. „Milion zawodów” była to piosenka żydowska, której pierwotny tytuł brzmiał: „Dużo pracy — mało zarobku”. Przed 4 laty, do bawiącego wówczas we Lwowie Schlechtera zgłosił się Leo Fuks, artysta rewiowy, z prośbą o napisanie polskiego tekstu do wspomnianej piosenki. „Milion zawodów” w przekładzie Schlechtera, a w interpretacji Leo Fuksa, przez dłuższy czas święcił triumfy w ówczesnym teatrzyku rewiowym „Qui-Pro-Quo” i „Ananasie”. Po wyjeździe Fuksa do Ameryki, Norski-Nożyca nabył wspomnianą piosenkę od Leo Fuksa i produkował jako swoja własność na scenach i estradach. Ostatnio Norski-Nożyca nagrał ją na płytach firmy “Syrena-Electro” zmieniając częściowo tekst. W tym stanie rzeczy Schlechter zażądał za pośrednictwem ZAIKS-u od firmy “Syrena-Electro” wycofania płyt wspomnianej piosenki ze sprzedaży…”.
Podczas okupacji hitlerowskiej występował w getcie warszawskim, w teatrzykach i kawiarniach (m.in. Kawiarnia Artystów Rewiowych “Bon Apetit” przy Nalewki 37), był zapraszany na filantropijne imprezy kulturalne. Najprawdopodobniej został zamordowany w nazistowskim obozie koncentracyjnym w Lublinie.
2 sierpnia 2022 r. przypada 79. rocznica wybuchu powstania w Treblince. Marian Płatkiewicz wspominał: “Płocczanie byli filarem w powstaniu. Motek Perelgryc, płocczanin, mechanik rowerowy. Pracował w Treblince jako blacharz i mechanik rowerowy. On i kolega Łyk z Nowego Dworu oraz Budnik z bratem, podrobili klucz […]
