Kwiatka 25 – Dom Rabina
15 października 1821 roku Józef Jakub Kreyzler alias Josek Sokół i Gerszon Lewin Gradel alias Mintz zawarli kontrakty wieczystej dzierżawy placów oznaczonych numerami 68 (plac miejski prętów 20 kwadratowych miary magdeburskiej, z czynszem rocznym w wysokości 1 złoty i 2 grosze) oraz 69 (plac miejski prętów 20 kwadratowych miary magdeburskiej, z czynszem rocznym w wysokości 1 złoty i 2 grosze) z Urzędem Municypalnym Miasta Płocka. Na placu przed 1827 rokiem wspólnymi siłami wystawili budynek mieszkalny. Był to dom w mur pruski, o jednym górnym piętrze, dachówką kryty, długości łokci 20, szerokości łokci 12, wysokości łokci 6¼, narożnie przy ulicy Jerozolimskiej i Nowej sytuowany, którego rozkład wewnętrzny był następujący: na dole z ulicy Jerozolimskiej z sieni po prawej i lewej ręce była izba, sklep z izbą oraz kuchnia (mieszkał tu wyrobnik Marek Bromirz, opłacający najmu rocznego 126 złotych i Lewek Abraham, płacący 180 złotych rocznego najmu); pod tym mieszkaniem była suterena, w której mieszkał Michał Mięter, płacąc 90 złotych rocznego najmu. Na pierwszym piętrze z sieni po prawej ręce była izba i alkierz, które zajmował Lewin Goldszyd. Po lewej ręce od ulicy Nowej była izba z komorą, na poddaszu zaś jedna izba z trzema schowaniami. Przy domu nie było podwórza.
Zarówno Josek Sokół (ok. 1777–1844), jak i Gerszon Lewin Mintz (ok. 1769–1839) byli z zawodu krawcami.
Dnia 27 kwietnia/9 maja 1835 roku Urząd Municypalny Miasta Płocka wydał zgodę Gerszonowi Lewinowi na sprzedaż nieruchomości pod numerem 69 jego synowi Lewinowi Mintzowi. Kontrakt został zawarty dnia 6/18 maja 1835 roku.
Na skutek kontraktu kupna sprzedaży z 1/13 czerwca i protokołu regulacji z 4/16 czerwca 1843 roku, właścicielami nieruchomości oznaczonej numerem 68 zostali Chana Sura i Lewin małżonkowie Goldszyd, Szajna Chaja i Szulim małżonkowie Kurant oraz Abraham Szmul Sokół.
Na mocy protokołu regulacji hipoteki z dnia 4/16 czerwca 1843 roku założono oddzielne księgi hipoteczne dla nieruchomości oznaczonych numerami 68 i 69.
Lewin Goldszyd i Szulim Kurant nabyli następnie 1/3 część tej nieruchomości od Abrahama Szmula Sokoła za 1200 złotych na mocy kontraktu kupna sprzedaży z dnia 8/20 sierpnia 1844 roku. W tym samym roku Lewin Goldszyd wraz ze swoją małżonką Chaną Surą przeznaczyli córce Szai Esterze i jej przyszłemu mężowi – Symsze Szrejberowi z nieruchomości swojej jedną kramicę od frontu ulicy Jerozolimskiej, będącą dawniej w zastawnym posiadaniu Altera Abrahama, na okres 12 lat.
Na mocy kontraktu z dnia 24 lipca/5 sierpnia 1853 roku połowę nieruchomości od Szajny i Szulima Kurantów kupił za kwotę 3600 złotych Icek Karasek (ur. 1819; syn Mordki i Liby Karasków). Icek Karasek nabył następnie połowę nieruchomości z dwoma kramicami od Chany Sury z Sokołów i Lewina Golszydów za sumę 9350 złotych na mocy kontraktu kupna sprzedaży z dnia 25 września/7 października 1853 roku. 11/23 lutego 1854 roku Karasek kupił nieruchomość numer 69 od Lewina Gerszona Mintza.
W 1857 roku Icek Karasek rozebrał stare, grożące zawaleniem budowle stojące na jego placu, a w 1860 roku wzniósł nowy dom murowany. Był to dom mieszkalny, murowany z cegły palonej na wapno, o parterze i dwóch piętrach, z suterenami pod połową domu, kryty dachówką, długości stóp rosyjskich 54, szerokości 34, wysokości stóp 36. Wartość zabudowań łącznie z placem oszacowano na 83 898 złotych i 22 grosze.
Lokalizacja budynku na rogu ulicy Szerokiej i Jerozolimskiej pozwoliła na zaprojektowanie dwóch elewacji, przy czym elewacja od ulicy Jerozolimskiej przejęła funkcję głównej. Charakterystyczne dla tego budynku, zwanego dziś Domem Rabina, są półkoliste arkady otworów parteru oraz piętro wzbogacone trójkątnymi naczółkami.
W swoim domu na rogu ulicy Jerozolimskiej i Szerokiej Icek Karasek prowadził firmę – skład żelaza i narzędzi rolniczych (pozwolenie na handel żelazny otrzymał dnia 12/24 października 1843 roku), w którym, według reklamy zamieszczonej na łamach „Kalendarza Płockiego na rok przestępny 1876”, można było nabyć m. in. młockarnie i maneże z różnych fabryk krajowych i zagranicznych, sieczkarnie, szrutowniki i szarpacze, wialnie bostońskie, drapacze pruskie, pługi wrzesińskie, brony czeskie czy ekstyrpatory.
Na mocy protokołu z dnia 7/19 sierpnia 1861 roku, nastąpiło połączenie nieruchomości numer 68 i 69 w jedną księgę hipoteczną. W roku 1885 nieruchomość tę nabyła Ewa Irina Stefania Fijałkowska za sumę 4815 rubli.
Kolejnym właścicielem był handlarz Ber Taub (ur. 1860), syn handlarza Izraela Icka i Nychy Fajgi, który kupił ją za sumę 4900 rubli na mocy kontraktu z dnia 25 kwietnia/7 maja 1897 roku. Od Tauba nieruchomość kupili Majer i Chasza małżonkowie Frenkiel za cenę 41 000 marek i 5000 rubli na mocy kontraktu kupna sprzedaży z dnia 18 lipca 1919 roku.
W roku 1931 przy ulicy Szerokiej pod numerem 25 mieszkało 29 osób. W ośmiu lokalach mieszkali wraz z rodzinami: Gołda Nordenberg, Pinkus Zylber, Ruda Brana Rogonowicz, Ber Taub, Szajndla Bursztyn, Jakób Nagiel, Majer Frenkiel, Ruchla Szeraszew, Zelman Libson, Stanisław Ciesielski i Wiktor Modelski.
Przy ulicy Szerokiej 25 przed wojną zarejestrowane były firmy Dawida Jesiona – handel słodyczami, Bera Ciechanowskiego – sklep z obuwiem, Jakuba Płockiera – czapnik, Pinkusa Zylbera – handel materiałami łokciowymi, Mordki Moszkowicza – sklep z ubraniami oraz Icka Kronenberga – sklep galanteryjny.
Bibliografia: Nowak-Dąbrowska G., Okno na Kwiatka. Ulica Józefa Kwiatka w Płocku od początku XIX wieku do 1939 roku – ludzie i zabudowa, Płock 2019
