Historia społeczności żydowskiej Płocka i regionu
Abram Hersz vel Alfred Blay urodził się 30 maja 1876 roku w Płocku. Jego ojciec Natan (1839-1915) pochodził z Kalisza. Matką była Estera z domu Landau (1845-1928), córka Icka Tobiasza i Małki. Alfred Blay miał troje rodzeństwa: brata Szmula Tobiasza (1868-1899) oraz siostry Hindę Małkę […]
Rozpoczynamy siódmy rok działalności JewishPlock.eu – najważniejszego źródła informacji o historii płockiej społeczności żydowskiej w sieci! Na stronie znajdziecie albumy rodzinne, biogramy, informacje na temat miejsc związanych ze społecznością żydowską miasta Płocka, filmy, wystawy i projekty online dzięki którym staramy się upamiętniać historię płockich Żydów. […]
Ukazała się niezwykła publikacja dotycząca historii płockich Żydów – to opracowanie źródłowe kroniki gminy żydowskiej w Płocku z lat 1762-1818, w oryginale przechowywanej w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego, którego podjęła się nasza przyjaciółka Pnina Stern. Pięknie wydana książka ukazała się w języku hebrajskim w Izraelu. Serdecznie gratulujemy Autorce opracowania!
Poniżej publikujemy streszczenie autorstwa Pniny Stern:
Płocka kronika gminy żydowskiej to księga, w której zapisano decyzje kierownictwa gminy żydowskiej w Płocku w latach 1762-1818. Rękopis znajduje się w archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie (Pinkas Płocki AŻIH114/1). Nikt nie wie, jak się tam znalazł i kiedy. O jego istnieniu zrobiło się głośno dopiero w 2007 roku.
Około 240 z 270 stron zapisanych jest w języku hebrajskim, połączonym z odrobiną jidysz i aramejskiego. Język hebrajski w księdze jest typowy dla hebrajskiego aszkenazyjskiego, który był używany w tamtym czasie.
Większość stron niehebrajskich została napisana w języku staropolskim. Cztery strony są w średniowiecznej łacinie, a niespełna dwie strony w staroniemieckim. Części, które są w języku polskim, łacińskim i niemieckim, są jedynie kwitami dotyczącymi pożyczek lub spłaty długów przez gminę.
Tematy poruszane w księdze to wybory, które odbywały się raz w roku w dniach przejściowych Paschy, lista osób wyznaczonych do różnych zadań wspólnotowych, regulacje wewnętrzne gminy; podatki gminne i inne, sprawy dotyczące nieruchomości i sprawy społeczne. Dużą uwagę poświęcono nadzorowaniu sposobu, w jaki wybrani członkowie zajmowali się sprawami i wypełniali swoje obowiązki.
Oczywiste jest, że synagoga pełniła najważniejszą funkcję w życiu gminy. Była oczywiście miejscem rytuałów religijnych. Jednak było to również miejsce, w którym ogłaszano ważne dla gminy sprawy, takie jak kupno lub sprzedaż nieruchomości, i gdzie odbywały się postępowania dotyczące wykluczenia spośród członków gminy osób zakłócających porządki.
To naukowe opracowanie księgi zawiera transkrypcję tekstu manuskryptu i adnotacje. Zawarte są w nim również również dodatkowe narzędzia – historyczne wprowadzenie, wyjaśnienie cech charakterystycznych księgi i trudności w jej rozszyfrowaniu, słownik pojęć i wyjaśnienie słów zaczerpniętych z języków obcych, tłumaczenie nazw miejsc na ich język oryginalny, słownik skrótów i inicjałów w języku hebrajskim, polskim i łacińskim, glosariusz jidysz, glosariusz aramejski, wykres przedstawiający stanowiska w gminie i sposób wybierania ludzi mających te funkcje pełnić oraz indeks ważnych tematów omawianych w księdze.
Znaczenie rękopisu jest ogromne, gdyż stanowi on niemal jedyne autentyczne źródło dotyczące życia społeczności żydowskiej w Płocku w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku. Może rzucić światło na ówczesne kierownictwo i administrację innych gmin żydowskich w Polsce. Czytając księgę, czytelnik odnosi wrażenie istnienia żywej, aktywnej i niezależnej społeczności żydowskiej.
Pnina Stern
(tłumaczenie z języka angielskiego: Piotr Dąbrowski)
W tym roku przypada 100. rocznica urodzin Adama Neumana-Nowickiego (1925-2021) – płocczanina, autora książki pt. “Walka o życie”. W związku z tą szczególną okazją Fundacja Nobiscum przygotowuje nowy przewodnik – “Śladami Adama Neumana-Nowickiego”, który przybliży miejsca związane z jego dzieciństwem i młodością, w tym m.in. […]
Lejbusz Pszenica, Szmul Dawid Pszenica, Chana Ryfka Głowińska z domu Żychlińska, Azriel Szlama Pszenica, Dwojra Gitla Pszenica, Estera Tauba Pszenica, Gnanczy Pszenica, Abram Hersz Pszenica, Bina Pszenica, Małka Pszenica, Beniamin Hersz Niedźwiedź, Naftali Markus Frendler, Hinda Frajdla Grynbaum, Szmul Majer Luszyński… W obozie zagłady Auschwitz-Birkenau […]
Dom przy ulicy Sienkiewicza 64 w Płocku, w którym mieszkał Symcha Guterman z żoną Ewą i synem Jakubem został wpisany do rejestru zabytków! Ogromnie się cieszymy i mamy nadzieję, że w przyszłości, kiedy budynek doczeka się już remontu, na jego elewacji znajdzie się tablica upamiętniająca Symchę Gutermana!
Najpierw był tekst Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej w płockiej “Gazecie Wyborczej” (dzięki Annie Lewandowskiej), potem dwie prośby o interpelacje w sprawie budynku do przewodniczącego Rady Miasta Płocka, wreszcie prośba o zainteresowanie się sprawą wpisania go do rejestru zabytków skierowana do pani Doroty Zaremby z płockiej delegatury Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dziękujemy serdecznie paniom Dorocie Zarembie i Monice Zarębie za zajęcie się tak ważną dla nas sprawą i przeprowadzenie procesu wpisania obiektu do rejestru!
Na temat historii budynku oraz Symchy Gutermana przeczytacie na naszej stronie:
Z początkiem września zapraszamy na premierę filmu dokumentalnego zrealizowanego przez Fundację Nobiscum z inicjatywy Arieh Bomzona i Sandry Brygart Rodriguez – potomków żydowskich rodzin Bomzonów i Brygartów z Płocka. Film ukazuje ich sentymentalną podróż do rodzinnego miasta oraz starania, aby odkryć swoje korzenie i „wypełnić […]
Z okazji 104. rocznicy obrony Płocka przed bolszewikami przypominamy sylwetki płockich Żydów, którzy podczas inwazji bolszewickiej w 1920 roku wstąpili jako ochotnicy do Wojska Polskiego. Jak pisał urodzony w 1897 roku Szmul Grojnem Wasserman: “W lipcu 1920 roku […] podczas inwazji hord wschodnio-moskiewskich, poczuwałem się […]
W sobotę 23 marca o godzinie 18.00 Fundacja Nobiscum zaprasza do Domu Darmstadt przy Starym Rynku 8 na premierę naszej najnowszej publikacji, tym razem skierowanej do młodszych czytelników – książki “Adam i jego Płock” pomysłu i autorstwa Gabrieli Nowak-Dąbrowskiej, opartej o wspomnienia z dzieciństwa Adama Neumana-Nowickiego i zilustrowanej przez Jakuba Gutermana!
Książka ukazała się w limitowanym nakładzie dzięki wsparciu Jakuba Gutermana i Itaia Vishni.
Biogram Adama Neumana-Nowickiego znajdziecie tu: https://jewishplock.eu/adam-neuman-nowicki/
Mroźna zima 1941 roku. Na tle zaniedbanego budynku przy ulicy Kwiatka w Płocku stoi w śniegu sześć osób. Chawa Papierczyk – młoda kobieta, z ciemnymi, gładko zaczesanymi włosami z przedziałkiem pośrodku. Na jej twarzy maluje się uśmiech. Wszystkie przedwojenne zdjęcia Chawy ukazują ją jako radosną, […]
