Czy i gdzie na terenie powiatu płockiego mieszkały przed wojną rodziny żydowskie? Postanowiliśmy sprawdzić i objąć kwerendą jedną z gmin – Rogozino. W aktach tej gminy przechowywanych w zasobie Archiwum Państwowego w Płocku zachowały się rejestry mieszkańców z lat 1931-1939 – księgi dla wsi: Białkowo, […]
Ulica Jerozolimska stanowiła jedną z głównych ulic dawnej dzielnicy żydowskiej w Płocku. W domu pod numerem 20 mieszkał Moszek Szlama Sarna (1838-1908), który w 1884 roku zbudował pierwszą w mieście odlewnię żelaza. W kamienicy pod numerem 6 mieszkali przed wojną uznani artyści Dawid (1915-2002) i […]
Choć Nachum Sokołow urodził się w Wyszogrodzie, swoje dzieciństwo i młodość spędził w Płocku. Stary Rynek, gdzie mieszkał wraz z rodzicami i rodzeństwem oraz uczył się łaciny u profesora Walentego Masłowskiego, ulica Synagogalna i Szkoła Dancygiera, do której uczęszczał, park za kościołem katedralnym, gdzie czytywał wraz z kolegami klasyków i marzył o ideałach czy nieistniejący dziś budynek Teatru Płockiego, w którym wygłosił odczyt o historii i działalności ruchu syjonistycznego w latach 20. XX wieku – to tylko niektóre miejsca związane z postacią “najważniejszego Żyda świata”.
Już teraz możecie posłuchać podcastów w języku polskim, angielskim i hebrajskim o Nachumie Sokołowie przygotowanych przez Philipa Earla Steele’a i Jarosława Kociszewskiego w ramach projektu poświęconego twórcom syjonizmu w Polsce, w którym mieliśmy zaszczyt niedawno uczestniczyć jako rozmówcy:
Podcast w j. polskim:
Podcast w j. angielskim:
Podcast w j. hebrajskim:
O projekcie i Nachumie Sokołowie oraz jego związkach z Płockiem można było także przeczytać w “Rzeczpospolitej” (po polsku), na łamach Israel Hayom (po hebrajsku) i the Times of Israel (po angielsku).
🇵🇱 https://www.rp.pl/plus-minus/art19076051-nahum-sokolow-najwazniejszy-zyd-swiata
🇮🇱 https://www.israelhayom.co.il/judaism/judaism-news/article/5886189
🇬🇧 https://blogs.timesofisrael.com/nahum-sokolow-the-worlds-most-important-jew/
Warto dodać, że w ramach projektu Philipa Earla Steele’a i Jarosława Kociszewskiego ukazały się już teksty i podcasty o m.in. Dawidzie Ben Gurionie, Dawidzie Gordonie i rabinie Cwi Hirszu Kaliszerze.
Na fotografii wizyta prezesa Światowej Organizacji Syjonistycznej Nachuma Sokołowa w Polsce (w środku z książką) w 1929 roku (ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego)
Decyzją Komisji Grantowej im. Jana Jagielskiego działającej w Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny w Polsce Fundacja Nobiscum otrzymała grant na realizację projektu filmowego “Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945”. Film, który chcemy zadedykować zmarłemu w tym roku Adamowi Neumanowi-Nowickiemu, zostanie zrealizowany w ramach obchodów […]
Szmuel Penson (1865-1939) – mełamed, publicysta, syn Izraela i Estery z Segałów. Urodził się w miasteczku Olkieniki w południowo-wschodniej Litwie. W latach 90. XIX wieku przybył do Płocka, a w roku 1896 poślubił Ittę Kajlę z domu Landau (ur. 1868), córkę właściciela szynku Szmula Moszka […]
Izrael Wolf Cynamon – nauczyciel, syn Arona Hersza i Estery z domu Goldszyd, urodził się 1 stycznia 1883 roku w Płocku. Jako chłopiec pobierał prywatne nauki, następnie zdał egzamin w gimnazjum rządowym w Płocku i otrzymał świadectwo nauczyciela szkół powszechnych 3 lutego 1903 roku. Karierę zawodową rozpoczął w dwuklasowej szkole prywatnej pani Rajek, do której uczęszczało 50-60 dzieci. Pracę tę musiał przerwać 31 grudnia 1904 roku, z powodu konieczności odbycia służby wojskowej. W latach 1905–1907 służył w charakterze szeregowca w 3. Finlandzkim Pułku Strzelców. Do jego obowiązków należało m.in. nauczanie wojskowych analfabetów w koszarach. Od 2 stycznia 1908 roku do 1 września 1910 roku samodzielnie prowadził prywatną jednoklasową szkołę powszechną w Płońsku, będąc zarazem jej właścicielem. W międzyczasie Izrael ożenił się ze Szpryncą Złotnik, z którą miał dwoje dzieci – Chanę Nachę i Nachmana. W roku szkolnym 1910/1911 Izrael Wolf nauczał w Talmud Torze w Płocku, następnie dwuklasowej szkole elementarnej żydowskiej. Z dniem 1 sierpnia 1915 roku otrzymał nominację nauczyciela szkoły miejskiej, 1 października 1917 roku – siedmioklasowej publicznej szkoły powszechnej nr 4 w Płocku. W dniu 14 lipca 1920 roku wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego, pełniąc służbę w 6. Pułku Piechoty Legionów Józefa Piłsudskiego. We wrześniu 1920 roku uczestniczył w bitwach pod Lidą i Sejnami. W listopadzie tego roku został zwolniony ze służby, za którą otrzymał odznaczenie Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921. W 1922 roku złożył egzamin z grupy przedmiotów humanistycznych w Płońsku i uzyskał pełne kwalifikacje zawodowe. Z siedmioklasową publiczną szkołą powszechną nr 4 w Płocku był związany zawodowo do jej likwidacji we wrześniu 1931 roku, przez dwa ostatnie lata jej istnienia pełnił obowiązki kierownika. W dniu 12 maja 1938 roku otrzymał brązowy Medal za Długoletnią Służbę, zaś 11 listopada 1938 roku – srebrny Medal za Długoletnią Służbę.
W 1926 roku na terenie Polski zorganizowano wielką akcję zbierania podpisów z życzeniami w hołdzie narodowi amerykańskiemu na pamiątkę 150-lecia niepodległości Stanów Zjednoczonych. W wydarzeniu tym udział wzięły m.in. płockie szkoły, a wśród nich Publiczna 7-klasowa Szkoła Powszechna nr 4, której kierownikiem był Ide Mania […]
Julian Stryjkowski (przed wojną Pesach Stark) (1905-1996) – pisarz, autor m.in. powieści “Głosy w ciemności” (1956), “Austeria” (1966), “Sen Azrila” (1975), “Czarna róża” (1962), “Przybysz z Narbony” (1978). Pochodził z miasta Stryj na Ukrainie, był synem mełameda Cwi Rosenmanna i Chany z domu Stark. Ukończył […]
Chana Sura Klejn (ur. 1912 w Płocku) – nauczycielka, córka Jojne i Chany Rojzy. Absolwentka Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. Zofii Bukowieckiej w Płocku (dyplom nauczycielki szkół powszechnych otrzymała w 1931 roku). Była kierowniczką 6-klasowej Męskiej Powszechnej Szkoły Religijnej Isoda Tora w Płocku (od 25 października 1934 do 1937 roku). Mieszkała przy ulicy Niecałej pod numerem 3.
Leon Kaufman urodził się w 1872 roku w Pawłowie (dawniej dobra Strachacz), w majątku swojego dziadka Wolfa Kaufmana. Był synem handlarza Moszka Arona i Hindy z Kirsztejnów. Przed 1875 rokiem Leon wraz z siostrą Łucją i rodzicami przeniósł się do rodzinnego miasta swojej matki – […]
