Mira (Kazimiera) Mariensztras (Mariańska) urodziła się w 1902 roku w Wilnie jako córka Matyldy i Ottona Butkiewiczów. Jej matka była osobą zamożną, posiadała własną stację pociągową, eksportowała drewno z Litwy. Mira była z wykształcenia pianistką – ukończyła Konserwatorium Muzyczne w Warszawie, specjalizowała się w muzyce […]
Ewa Guterman urodziła się w 1908 roku w rodzinie Jakuba i Nechy z Tyszmanów małżonków Alterowicz. Miała kilkoro rodzeństwa: braci Pinkusa, Icka Szlamę, Mojżesza, Eliasza i siostrę Czarnę. Ewa utrzymywała się z krawiectwa, którego nauczyła się na kursach „ORT”-u w Warszawie. W 1933 roku wyszła […]
Eda (Estera) Zylbersztajn urodziła się w 1916 roku w Warszawie, jako córka Jakuba i Frajdy z domu Najman. Jej ojciec pochodził z Lublina, był stolarzem. Frajda, córka Abrama i Pesi, przyszła na świat w Śniatyniu. Eda miała czworo rodzeństwa: braci Ajzyka (Adka) i Szlomo (Stefana) oraz siostry Temę i Felę.
Rodzina Zylbersztajnów przyjechała do Płocka, gdy Eda miała 15-16 lat. W Płocku zamieszkali przy ulicy Kolegialnej pod numerem 27. Jakub prowadził tu zakład stolarski. Był doskonałym rzemieślnikiem – w 1932 roku prezentował swoje meble na wystawie „Sztuka Płocczan”.
Eda uczęszczała do Żydowskiego Koedukacyjnego Gimnazjum Humanistycznego. Dość wcześnie zaangażowała się politycznie i jako jedyna z całego rodzeństwa należała do partii komunistycznej. W połowie 1935 roku poznała swojego męża – Mieczysława Tureńca, który przyjechał wówczas do Płocka, a pod koniec tego roku przeniosła się do Warszawy, gdzie studiowała na Wszechnicy i pracowała. 17 stycznia 1938 roku urodziła się ich pierwsza córka – Ingusia.
Estera z mężem przeżyła wojnę na wschodzie. Już we wrześniu 1939 roku uciekli do Równego, gdzie Mieczysław dostał pracę. W kwietniu 1940 roku zmarła na zapalenie opon mózgowych Ingusia. Na początku czerwca 1941 roku urodziła się ich druga córka Larysa. Latem 1941 roku uciekli dalej na wschód. W czerwcu 1943 roku zmarła na krup Larysa. W styczniu 1944 roku Eda z mężem trafiła do Darnicy nad Dnieprem, koło Kijowa. Zamieszkali najpierw w wagonach, potem w ziemiance, gdyż bombardowania trwały cały czas, mimo że front przesunął się już daleko na zachód. Mieczysław pracował jako zaopatrzeniowiec, następnie jako inspektor w kijowskim oddziale Związku Patriotów Polskich. W grudniu 1944 roku urodził się ich syn Henryk. Latem 1945 roku Mieczysław został wezwany do powrotu do Polski, a Eda z Henrykiem zamieszkali w domu ZPP w Kraskowie koło Moskwy, w oczekiwaniu na pozwolenie na powrót do kraju. W drugiej połowie listopada 1945 roku byli już razem.
Po wojnie Eda pracowała m. in. w Książce i Wiedzy jako redaktor, następnie jako tłumacz języka rosyjskiego.
W 1981 roku wyemigrowała z mężem do Szwecji. Zmarła w 2006 roku.
(tekst na podstawie wspomnień Haliny Hylander-Tureniec)
. . .
“Przerwane życie. Losy płocczanek podczas II wojny światowej i Holokaustu” to cykl tekstów na JewishPlock.eu, w których w dniach 22 lutego – 1 marca 2022 r. przypomnimy historie żydowskich kobiet związanych z Płockiem – tych, które urodziły się w naszym mieście, ale także tych, które były tu tylko na chwilę. Kobiet odważnych, wytrwałych, mądrych, silnych i troskliwych. Kobiet, które walczyły o przetrwanie swoje i najbliższych im osób. Opiekowały się dziećmi, sierotami i osobami starszymi, zdobywały jedzenie, opatrywały rannych, angażowały się w walkę zbrojną. Pracowały ponad siły w nazistowskich obozach pracy przymusowej. Przedstawimy sylwetki i wspomnienia kobiet, które przetrwały Holokaust. Przypomnimy płocczanki, które zginęły w obozach zagłady. Czasami jedynym ich śladem jest dziś pojedynczy zapis w dokumentach archiwalnych…
Projekt realizuje Fundacja Nobiscum w ramach obchodów 81. rocznicy likwidacji płockiego getta.
Ilonka Rappel urodziła się w 1919 roku w Warszawie. Jej rodzicami byli Adolf – rękawicznik i właściciel sklepu, oraz Gustawa z domu Sztechtman. Rodzina Ilonki pochodziła z Płocka (jej dziadek Rachmil Szechtman posiadał fabrykę mydła przy ulicy Zduńskiej), tu też spędziła swoje dzieciństwo. Była absolwentką […]
Łucja Weinles z domu Kaufman urodziła się w 1874 roku we wsi Pawłowo, która wówczas należała do jej dziadka Wolfa Kaufmana. Była córką Hindy ze znanej w Płocku rodziny Kirsztejnów oraz Moszka Arona Kaufmana, który pochodził z Lipna, a zawodowo zajmował się handlem. Łucja miała […]
W ramach obchodów 81. rocznicy likwidacji płockiego getta, Fundacja Nobiscum zaprasza na film “Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945”, który zrealizowaliśmy dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Film opowiada historię płockich Żydów, którzy po deportacji z likwidowanego na przełomie lutego i marca 1941 roku getta trafili między innymi do Działdowa, Chmielnika, Skarżyska-Kamiennej, Częstochowy, Starachowic-Wierzbnika czy Bodzentyna. Oparty jest o wspomnienia żydowskich mieszkańców Płocka, przede wszystkim zmarłego w 2021 roku Adama Neumana-Nowickiego, któremu film dedykujemy, i Temy Lichtensztajn.
Począwszy od daty premiery, film będzie stale dostępny na naszych kanałach na Facebooku, Youtube i Vimeo, w języku polskim, z polskimi i angielskimi napisami.
Znany przed wojną poeta, prozaik i dziennikarz urodził się w Płocku jako Marian Stanisław Lewin 20 października 1878 roku w rodzinie kupca Bernarda Lewina i Anny z Grynbaumów. Studia ukończył w Szwajcarii, Francji oraz Włoszech. Był autorem noweli pt. “Bronka”, utworów poetyckich, które pojawiały się […]
“Przerwane życie. Losy płocczanek podczas II wojny światowej i Holokaustu” to cykl tekstów na JewishPlock.eu, w których w dniach 22 lutego – 1 marca 2022 r. przypomnimy historie żydowskich kobiet związanych z Płockiem – tych, które urodziły się w naszym mieście, ale także tych, które […]
Henryk (Chaskiel) Szenwic (1906-1943) – inżynier elektryk. Był absolwentem Gimnazjum im. Króla Władysława Jagiełły w Płocku oraz Instytutu Elektrotechnicznego w Tuluzie. Pracował przy budowie Elektrowni Miejskiej w Płocku. Od 1933 roku był członkiem spółki “Przedsiębiorstwo Budowlane – Dionizy Kowalski i S-ka”. Mieszkał przy Starym Rynku 11.
W czasie II wojny światowej przebywał w getcie warszawskim, gdzie działał w Żydowskiej Organizacji Bojowej. Zginął w walce z Niemcami.
W związku z 81. rocznicą likwidacji płockiego getta zachęcamy, aby w dniach 21 lutego – 1 marca zapalić symboliczny znicz na cmentarzu żydowskim przy ulicy Mickiewicza. Okażmy w ten sposób naszą pamięć oraz szacunek wobec tysięcy płockich Żydów deportowanych z getta w 1941 roku i […]
