Pierwsza historyczna wzmianka świadcząca o obecności Żydów w Płocku pochodzi z 1237 roku. Zachowała się ona w dokumencie lokacyjnym miasta, wystawionym przez biskupa Piotra I, w którym ustalono, że granice miasta są zaś od grobów, które są wzdłuż drogi prowadzącej do Czerwińska, aż do studni […]
Nachman Celner (Selner) urodził się w 1874 roku w Raciążu, jako syn Szmula (1824-1893) i Chany Ruchli z domu Tajfel. Z zawodu był krawcem-czeladnikiem, który z przerwami pracował w Londynie. Z miastem tym związany był także jego krewny Wolf Majer Celner (ur. 1839 rok), który […]
Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe Makabi, które było najbardziej znanym i najliczniejszym klubem sportowym w Płocku, powstało w 1915 roku. Jego założycielami byli Leon Goldberg, Kurt Kazen, Wilhelm Marienstrass, Juda Pszenica, Maurycy Płońskier, Berek Zeligman oraz Izrael Penzel. Organizacja odgrywała ważną rolę w życiu sportowym młodzieży żydowskiej w Płocku. Posiadała sekcję piłki nożnej, gimnastyczną, lekkoatletyczną, koszykówki, hokeja, boksu oraz tenisa stołowego. Siedziba Makabi mieściła się początkowo w kamienicy Praszkiera przy ulicy Kwiatka 9, która przed wojną stanowiła jedno z centrów życia społecznego płockich Żydów, następnie przy ulicy Grodzkiej 9.
W 1916 roku Makabi zorganizowało wielki popis gimnastyczny, w którym wzięło udział wielu członków organizacji, zarówno z Płocka, jak i okolicznych miejscowości. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, władze odnosiły się do żydowskiej działalności sportowej nieprzychylnie i wielokrotnie próbowały ją ograniczać, mimo to ilość członków Makabi systematycznie zwiększała się, a organizacja stworzyła różne gałęzie działalności sportowej. Wybuch wojny polsko-bolszewickiej ograniczył czasowo jej działalność. Po 1920 roku wielu instruktorów i liderów organizacji wyjechało do Warszawy na studia. Nowo wybrany komitet odnowił halę sportową, zakupił sprzęt i zorganizował nowe grupy. Lata 1923–1934 to okres rozwoju organizacji, która stała się częścią życia żydowskiego w Płocku i odegrała ważną rolę w treningu fizycznym żydowskiej młodzieży. Zorganizowano wówczas nowe sekcje m.in. lekkoatletyki, boksu i rowerową. Członkowie Makabi, oprócz działalności sportowej, zajmowali się w tym okresie sprawami kulturalnymi i syjonistycznymi.
Jednym z ważniejszych wydarzeń w życiu społeczności żydowskiej było w tym czasie przybycie sportowców z Eretz Israel – grupy motocyklowej, która odbyła tournée po wielu krajach Europy w 1930 roku, a będąc w Polsce, odwiedziła również Płock.
Bibliografia:
Plock. Paginas de historia de la vida judia de allende el mar, editado po la Sociedad de residentes de Plock en la Argentina, Buenos Aires 1945
Plotzk (Płock). A History of an Ancient Jewish Community in Poland, red. E. Eisenberg, Tel Awiw 1967
Fragment panoramy Wyszogrodu z majestatycznie wznoszącym się nad miasteczkiem nieistniejącym już dziś budynkiem synagogi – to zapowiedź nowego projektu realizowanego przez Fundacja Nobiscum. Zaczynamy oficjalnie pracę nad nowym, dwujęzycznym przewodnikiem: “Śladami Żydów Mazowsza”! ✡️ Przewodnik zaprezentuje synagogi, cmentarze żydowskie czy mykwy, ale również budynki, w […]
Mendel Jakub Perelgryc (ur. 1873 rok) był synem Icka Szlamy (ur. 1828 rok) i Ruchli Chany z domu Gracz (ur. 1841 rok), która pochodziła z Lipna. Jego bratem był Chaskiel Perelgryc (1864-1937) – właściciel posesji przy ulicy Warszawskiej 21 oraz Bielskiej 6, znany w Płocku […]
Feliks Tuszyński – artysta malarz i miniaturzysta, był synem Icka i Sury z Bajboków. Urodził się 19 lipca 1921 roku w Płocku. W okresie okupacji hitlerowskiej przebywał w getcie w Łodzi, następnie w obozie w Oświęcimiu. W 1944 roku został wywieziony do Braubschwelg, następnie do Watenstad. Na krótko przed wyzwoleniem trafił do obozu w Ravensbruck, skąd został uwolniony przez wojska amerykańskie. Po wojnie osiadł w Australii. Edukację artystyczną odbył w studio Donalda Campbella w Melbourne. Był członkiem stowarzyszeń Malvern Artists Society, Five Plus Group, Contemporary Artists Society, Cosmopolitan Art Group, Victorian Artists Society, Bezalel Fellowship of Arts. Za działalność artystyczną został uhonorowany nagrodami przez Victorian Artists Society i Contemporary Artists Society. Jego prace znajdują się m.in. w kolekcjach takich instytucji jak Holocaust Museum w Sydney, Queensland Art Gallery i Mornington Peninsula Regional Gallery. Zmarł 26 czerwca 2016 roku.
Wybrane wystawy indywidualne:
1979 – Felix Tuszynski. Malvern Artists Society, Melbourne
1987 – Felix Tuszynski: Retrospective. Malvern Artists Society, Melbourne
1988 – Felix Tuszynski: Retrospective. Bicentenary Exhibition Victorian Artists Society, Melbourne
1990 – Felix Tuszynski. Caulfield Arts Centre, Melbourne
1992 – Felix Tuszynski: Fantasy Drawings. Victorian Artists Society, Melbourne
1993 – The Sun and Shadows of Life: Felix Tuszynski. Victorian Artists Society, Melbourne
1994 – Felix Tuszynski. Szalom Gallery, Warszawa
2016 – Felix Tuszyński – antypody modernizmu. Płocka Galeria Sztuki, Płock
Bibliografia:
Felix Tuszynski: a Survey exhibition of Painting and Drawings 1985-1995, Victoria, Australia, 1995
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
Najstarsza wzmianka dotycząca rodziny Sadzawka w Płocku pochodzi z 1810 roku – 22 czerwca w Notariacie Płockim został zawarty kontrakt kupna sprzedaży część nieruchomości położonej przy ulicy Synagogalnej (numer hipoteczny 39) między Józefem Markusem Poznerem a Józefem Sadzawką (wówczas jeszcze Józefem Mośkowiczem). Drugą część nieruchomości […]
Jehuda Lejb Margolies (1787-1811) – syn Aszera Zeliga, był rabinem, który na przełomie XVIII i XIX wieku kierował życiem duchowym płockiej gminy żydowskiej. Przed 1793 rokiem pełnił funkcję rabina w Szczebrzeszynie, Włocławku i Bodzanowie. Był związany z Płockiem w okresie od 1798 do 1805 roku. […]
Maurycy Markusfeld (1849-1900) – adwokat przysięgły w Płocku w latach 1889-1900. Był synem cenionego doktora medycyny i pierwszego lekarza szpitala św. Walentego w Kutnie w latach 1844-1850 Samuela Stanisława Markusfelda (1810-1880) oraz Emilii z Lewensztajnów. Maurycy Markusfeld był absolwentem Wydziału Prawa Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Stanowisko adwokata przysięgłego w Płocku otrzymał na początku 1889 roku (wcześniej pełnił funkcję sędziego w Lipnie). Kancelaria adwokacka Markusfelda mieściła się na rogu ulicy Kolegialnej, w domu Jana i Eugenii Rostalskich. Żoną Maurycego Markusfelda była Maria z Topolskich.
Beniamin Koryto (ur. 1802, Sochaczew) i Tyla z domu Sierota (ur. 1804, Służewo) byli pierwszymi przedstawicielami rodziny Koryto, którzy osiedlili się w Płocku (więcej na temat rodziny Koryto: link ). Jeden z ich synów – Izrael (ur. 1847) poślubił Gitlę Taubę z domu Szmiga (ur. […]
