Trzeci odcinek cyklu “Płock w zasięgu ręki”, który Fundacja Nobiscum przygotowuje dzięki dofinansowaniu Fundacji “Fundusz Grantowy dla Płocka”, poświęciliśmy historii płockich cmentarzy żydowskich i mykwy – a więc najważniejszych, obok synagog, miejsc związanych z lokalną społecznością żydowską. Film dostępny jest w języku polskim, z polskimi […]
Ryfka Goldkind (ur. 1902) – córka Wolfa Dawida i Estery małżonków Czosnek, lekarz dentysta (dyplom otrzymała w Warszawie w 1925 roku). Jej gabinet mieścił się przy ulicy Kolegialnej 3. Mężem Ryfki był Abram Mordka (Adam) Goldkind (ur. 1896), syn Icka i Temy z Drzewinów, który […]
Abram Mojżesz Widawski – lekarz chorób wewnętrznych, urodził się 21 maja 1893 roku, jako syn Mendla i Maszy z Płockierów. Studia medyczne ukończył w 1925 roku w Warszawie. Początkowo praktykował w Wyszogrodzie. Żoną Abrama Mojżesza Widawskiego była Dyna Ryfka z domu Sztern. W Wyszogrodzie urodził się ich syn Leon (3 marca 1928 roku). Od 1931 do 1940 roku rodzina Widawskich mieszkała w Płocku przy ulicy Bielskiej 15 w domu Moszka Arona Sadzawki. Abram Mojżesz Widawski był właścicielem sąsiedniej kamienicy pod numerem 17. Podczas II wojny światowej Abram Mojżesz Widawski z żoną i synem został przez byłe władze okupacyjne niemieckie wysiedlony do Częstochowy. Zmarł na początku 1942 roku na tyfus plamisty, podobnie jego żona Dyna Ryfka (w kwietniu tego roku) oraz syn Leon (w pierwszej połowie marca tego roku).
Kilka dni temu premierę miał pierwszy odcinek cyklu “Płock w zasięgu ręki” realizowanego przez Fundacja Nobiscum dzięki dofinansowaniu Fundacji “Fundusz Grantowy dla Płocka” . Gabriela Nowak-Dąbrowska omawia w nim historię płockich synagog, z których w przestrzeni miasta ocalała jedna, ale z filmu dowiecie się również […]
Alter vel Artur Paltych Ber urodził się 25 marca 1908 roku w Płocku, jako syn Chaskiela vel Henryka, z zawodu handlowca, oraz Dwojry vel Doroty z domu Wajnrajch, która pochodziła z mazowieckiej wsi Tursk. W 1916 roku Alter wstąpił do pierwszej klasy Gimnazjum Humanistycznego, które […]
Gustaw (Gecel) Cyprys (1906-?) – lekarz okulista. Syn Józefa Chaima i Sury z Foglów. Medycynę studiował we Francji na Uniwersytecie w Montpellier. W latach 30. XX wieku pracował w Żydowskim Szpitalu Zakaźnym na Czystem w Warszawie.
Zamordowany przez Niemców podczas II wojny światowej.
Doktor Matias (Mateusz) Marienstras (Mariański) urodził się 22 września 1900 roku w Płocku. Był synem Moszka (Mikołaja) i Marii z domu Krykus. Miał dwóch braci – Wilhelma, który także był lekarzem, Maksymiliana – z zawodu aptekarza, oraz siostrę Franciszkę (po mężu Sztabholc). Bracia studiowali w […]
21 lutego, w 80. rocznicę pierwszej deportacji Żydów z płockiego getta, ukazał się album Dalet płockiego trio Schröttersburg. Zarówno data premiery jak i tytuł płyty nie są przypadkowe – jak mówi Michał, basista i wokalista grupy: Zespół chciał o tym przypomnieć, a także zadedykować album […]
Matias Marienstras (Mateusz Mariański) (1900-1957) – lekarz. Urodził się 22 września w Płocku. Był synem pochodzącego z Warszawy kupca Moszka i Sury z domu Krykus. Miał dwóch braci – Wilhelma, który z zawodu był lekarzem i Maksymiliana – aptekarza, oraz siostrę Franciszkę (po mężu Sztabholc).
W latach młodości był członkiem Makabi oraz przewodniczącym sekcji kajakarskiej stowarzyszenia. Ukończył z wyróżnieniem Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Dyplom otrzymał 3 lipca 1929 roku (specjalizacja: laryngologia i chirurgia). Do 1932 roku związany był z wileńską uczelnią, na której prowadził wykłady. Posiadał dyplom m.in. doktora wszech nauk lekarskich oraz Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie.
W 1932 roku zawarł małżeństwo z Kazimierą Butkiewicz (ur. 1902), córką Matyldy i Ottona, która z wykształcenia była pianistką. Po ślubie Matias Marienstras zamieszkał z żoną w Płocku. Zawodowo był związany ze Szpitalem Żydowskim im. Izaaka Fogla. Przy ulicy Kolegialnej 10 prowadził prywatny gabinet laryngologiczny. Był członkiem oddziału płockiego Towarzystwa Higienicznego.
Krótko przed wybuchem II wojny światowej wraz z żoną przeniósł się do Warszawy. Tu urodził się jego syn Grzegorz Janusz (Zvi). W okresie okupacji przebywał z rodziną w Wilnie, następnie w Grodnie, gdzie przez cały okres wojny wspierał czynnie oddziały partyzanckie walczące z okupantem hitlerowskim m.in. potajemnie udzielając pomocy medycznej rannym żołnierzom.
W 1947 roku powrócił do Polski i osiadł z rodziną w Gdańsku. Pracował jako laryngolog oraz lekarz gdańskich szkół. Leczył także nurków, którzy wydobywali zatopione w czasie II wojny światowej statki w Zatoce Gdańskiej. Wyjechał następnie z rodziną do Warszawy, gdzie pracował jako lekarski inspektor szkół oraz lekarz domu dziecka w Śródborowie. W 1952 roku wyemigrował z rodziną do Izraela. Do końca życia pracował w swoim zawodzie (m.in. w miastach Afula i Hadera). Zmarł 13 marca 1957 roku w wyniku udaru.
Płoccy Żydzi, prócz tworzenia własnych organizacji społecznych, brali czynny udział w aktywności wielu innych funkcjonujących w przestrzeni miasta. Przykładem może być Płockie Towarzystwo Lekarskie, w którym udzielali się płoccy medycy żydowskiego pochodzenia, związani m.in. ze szpitalem im. Izaaka Fogla. Drugi od lewej strony stoi doktor […]
