21 lutego, w 80. rocznicę pierwszej deportacji Żydów z płockiego getta, ukazał się album Dalet płockiego trio Schröttersburg. Zarówno data premiery jak i tytuł płyty nie są przypadkowe – jak mówi Michał, basista i wokalista grupy: Zespół chciał o tym przypomnieć, a także zadedykować album […]
Matias Marienstras (Mateusz Mariański) (1900-1957) – lekarz. Urodził się 22 września w Płocku. Był synem pochodzącego z Warszawy kupca Moszka i Sury z domu Krykus. Miał dwóch braci – Wilhelma, który z zawodu był lekarzem i Maksymiliana – aptekarza, oraz siostrę Franciszkę (po mężu Sztabholc). […]
Płoccy Żydzi, prócz tworzenia własnych organizacji społecznych, brali czynny udział w aktywności wielu innych funkcjonujących w przestrzeni miasta. Przykładem może być Płockie Towarzystwo Lekarskie, w którym udzielali się płoccy medycy żydowskiego pochodzenia, związani m.in. ze szpitalem im. Izaaka Fogla.
Drugi od lewej strony stoi doktor Jakub Winogron (ur. 1888) – lekarz chorób wewnętrznych, który odpowiadał za opiekę lekarską w szkołach powszechnych wraz z poradniami szkolnymi do walki z chorobami społecznymi w wieku szkolnym. Do jego zadań należało m.in. przestrzeganie zachowania warunków higienicznych w lokalach szkolnych, dozór nad zdrowiem uczniów i nauczycieli, badania okresowe dzieci, wskazywanie najuboższym dzieciom bezpłatnych lecznic i ambulatoriów, ułatwianie wyjazdu na kolonie. Udzielał także pomocy ambulatoryjnej w przychodni miejskiej przy Szpitalu Św. Trójcy.
Czwarty od lewej – doktor Chaskiel vel Jerzy Bresler (ur. 1890) był także lekarzem chorób wewnętrznych. Studiował medycynę w Berlinie, następnie w Warszawie. Zawodowo był związany ze Szpitalem Żydowskim im. Izaaka Fogla.
Obok niego stoi doktor Antoni Surzec (ur. 1886), który w międzywojennym Płocku prowadził praktykę lekarską w zakresie ginekologii i położnictwa. Był uznawany za wybitnego praktyka.
Trzeci od prawej to doktor Hersz Kadysz (ur. 1891) – lekarz i społecznik aktywnie angażujący się w przedsięwzięcia na rzecz zdrowia ubogich dzieci w Płocku.
Pierwszy z prawej strony siedzi doktor Ignacy Feinberg (ur. 1867) – lekarz chorób wewnętrznych, dyrektor Szpitala im. Izaaka Fogla w Płocku.
Na zdjęciu: członkowie Płockiego Towarzystwa Lekarskiego (fotografia wykonana przez Wacława Rydla pochodzi ze zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego).
27 stycznia 2021 r., obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Tradycyjnie już, odpowiadając na coroczny apel Fundacji Shalom, zapraszamy wszystkich płocczan do zapalenia świec w oknach o godzinie 18.00 na znak upamiętnienia ofiar Holokaustu. Naszym obowiązkiem jest pamięć. Nigdy więcej.
Chaim Mendel vel Mieczysław Themerson (1871–1930) – płocki lekarz medycyny, literat i publicysta przyszedł na świat 8 października 1871 roku, jako syn tokarza Rubina i Chai Tauby Themersonów. Chaim Mendel ukończył płockie Gimnazjum Gubernialne, a następnie Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów prowadził prywatną […]
Paweł Goldstein (1884-1942) – wybitny chirurg, uczony, jeden z pionierów neurochirurgii w Polsce, urodził się w 1884 roku w rodzinie Kalmana Kopela i Temry z Taców. Jego rodzina mieszkała przy ówczesnej ulicy Więziennej 10 (obecnie Sienkiewicza 30) w kamienicy Marii Obniskiej. Paweł Goldstein był uczniem Gimnazjum Gubernialnego w Płocku. 6 marca 1902 roku, w rocznicę śmierci Gogola, Paweł Goldstein brał czynny udział w buncie uczniów płockiego gimnazjum (był jednym z prowodyrów, razem z synem kuzynki, o dwa lata młodszym Lucjanem Altbergiem, wnukiem Beniamina Golde, oraz Julianem Golde, o rok starszym kuzynem, synem Beniamina Golde). Konsekwencją tego odważnego czynu było wyrzucenie ze szkoły z wilczym biletem. Wilczy bilet cofnięto, jednak maturę Paweł Goldstein musiał robić w Kerczu, na Krymie. Prawdopodobnie z tego samego powodu nie mógł podjąć nauki na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, dlatego zdecydował się na studia na szwajcarskich i niemieckich uniwersytetach. Medycynę studiował w Bernie, Berlinie i Bonn. Dyplom doktora nauk medycznych otrzymał w 1909 roku na Uniwersytecie we Fryburgu. Po powrocie do kraju zamieszkał w Warszawie, gdzie związał się zawodowo z Oddziałem Chirurgicznym Szpitala na Czystem. Brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, pełniąc służbę w jednostkach frontowych na Polesiu. Był dowódcą szpitala polowego. W latach 30. XX wieku otworzył w Warszawie przy ulicy Wilczej zakład chirurgiczny, który zasłynął jako prawdziwy warsztat pracy klinicznej. Był zarazem znanym filantropem: działał m.in. w Towarzystwie Pomocy Najuboższym, Towarzystwie Przeciwgruźliczym oraz Szkole Pielęgniarek. Podczas mobilizacji, przed II wojną światową (lub na początku wojny) zgłosił się ochotniczo do wojska, ale do służby czynnej go nie przyjęto. Został powołany na stanowisko szefa oddziału chirurgicznego szpitala w Chełmie. Ewakuowany do Łucka, pozostał tam również po wejściu Niemców, opiekując się m.in. jeńcami sowieckimi. Zmarł w Łucku, 24 stycznia 1942 roku na tyfus (dur plamisty), którym zaraził się od pacjenta. Podobno do utraty przytomności brał jeszcze czynny udział w pracy szpitala.
Paweł Goldstein prowadził badania w dziedzinie neurochirurgii oraz onkologii w pracowni neurobiologii Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Przeprowadził szereg trudnych i pionierskich operacji m.in. jako jeden z pierwszych chirurgów wykonywał sympatektomię okołotętniczą metodą Lericha oraz torakoplastykę metodą Sauerbrucha. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad 30 prac m.in. z dziedziny neurochirurgii.
Jego żoną była Cecylia z domu Mamelok. Syn Jan Goldstein (1913-1991) był znanym lekarzem, profesorem chirurgii i nauczycielem akademickim.
Bibliografia:
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
W roku 2021 przypada 80. rocznica likwidacji płockiego getta. Pierwsza deportacja płockich Żydów miała miejsce 21 lutego 1941 roku, ostatnia – 1 marca tego roku. Chcąc upamiętnić te dni, kiedy ok. 10 tysięcy Żydów zostało wywiezionych przez Niemców do obozów pracy i zagłady, Fundacja Nobiscum […]
Józef Majer Kunig (1857-1930) – syn Szyi Lejzera i Ryfki z Majorkiewiczów. Absolwent Gimnazjum Gubernialnego w Płocku i Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Wieloletni dyrektor szpitala żydowskiego im. Izaaka Fogla. Był znanym w Płocku społecznikiem: w czasie I wojny światowej działał w Komitecie Niesienia Pomocy Żydom w […]
W 1832 roku w Płocku w rodzinie lekarza Filipa Lubelskiego i Wilhelminy z Frankensteinów przyszedł na świat Wilhelm Szymon Lubelski – przyszły lekarz psychiatra, zarazem działacz społeczny, ulubieniec warszawiaków, ceniony za swoją wszechstronną wiedzę, poczucie humoru i erudycję.
Wilhelm ukończył gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim, następnie studiował medycynę w Dorpacie. Naukę kontynuował w Wiedniu i Paryżu. W 1859 roku zamieszkał na stałe w Warszawie. W tym samym roku zaprezentował Radzie Lekarskiej Królestwa Polskiego rozprawę O bólu twarzowym (neuralgia faciei v. prosopalgia Fothergilli), za którą otrzymał tytuł doktora medycyny. W 1861 roku objął oddział kobiet epileptycznych w Szpitalu Dzieciątka Jezus, zaś w 1867 roku oddział dla kobiet obłąkanych. Był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego (przez kilka lat pełnił funkcję bibliotekarza). W 1864 roku wraz z grupą ośmiu psychiatrów powołał w ramach Towarzystwa Oddział chorób umysłowych, nerwowych i psychiatrii sądowej. Działał w komitecie budowy zakładu dla osób chorych psychicznie w Tworkach pod Warszawą. Był także członkiem Towarzystwa Nauk Lekarskich i Towarzystwa Lekarzy Niemieckich w Paryżu oraz Towarzystwa Paryskiego Lekarzy Polskich. W roku 1887 współorganizował wystawę higieniczną w Warszawie. Wilhelm Lubelski był znanym filantropem, zaangażowanym w działalność Towarzystwa Dobroczynności (lekarzem przytułków dla starców i kalek, sierot oraz dziewcząt).
Jego dorobek naukowy obejmuje głównie komunikaty i sprawozdania z dziedziny psychiatrii, neuropatologii, farmakologii i higieny, które ukazywały się na łamach czasopism polskich, francuskich i niemieckich. Publikował także artykuły popularnonaukowe w czasopismach nielekarskich. Był autorem pracy zatytułowanej Małżeństwo pod względem fyzjologii i hygieny, z dołączeniem uwag dyetetycznych nad wychowaniem niemowląt podług najlepszych źródeł (Warszawa, 1899 rok).
Zmarł w 1891 roku. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
Ojcem Wilhelma był doktor Filip Lubelski (1787-1879) – działacz Haskali i zwolennik asymilacji ludności żydowskiej, pochodził z Zamościa. Studia medyczne ukończył w roku 1811 w Wiedniu ze stopniem doktora medycyny i chirurgii. Wcześniej, bo już w 1808 roku, wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego, biorąc udział we wszystkich kampaniach napoleońskich. W bitwie pod Lipskiem został zraniony kulą karabinową w rękę. W 1813 roku otrzymał Krzyż Kawalerski Legii Honorowej “za pilność w pełnieniu obowiązków”. Został także odznaczony orderem Virtuti Militari oraz medalem św. Heleny. Z Płockiem był związany od około 1815 roku. Prowadził tu praktykę lekarską, a w 1831 roku założył w naszym mieście lazaret dla chorych i rannych żołnierzy. Po wybuchu powstania listopadowego zgłosił się ochotniczo do wojska. Pełnił obowiązki sztabowego lekarza w armii polskiej. Po upadku powstania powrócił do praktyki lekarskiej, którą prowadził w Płocku do 1840 roku. Przeniósł się następnie do Warszawy, gdzie pracował jako lekarz jeszcze w latach 50. XIX wieku.
Zmarł 5 lutego 1879 roku. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej.
Zygmunt Perkahl (1848-1902) – ordynator i nadzorca szpitala żydowskiego im. Izaaka Fogla w Płocku, lekarz Gimnazjum Gubernialnego, od 1899 roku prezes Płockiego Towarzystwa Lekarskiego. Był jednym z organizatorów Resursy Miejskiej w Płocku. Zygmunt Perkahl cieszył się ogólnym uznaniem płocczan, uchodził za człowieka zacnego charakteru, bezinteresownego, […]
