W ramach obchodów 81. rocznicy likwidacji płockiego getta, Fundacja Nobiscum zaprasza 21 lutego o godzinie 12.00 na premierę filmu “Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945”, który realizujemy dzięki dofinansowaniu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Film opowiada historię płockich Żydów, którzy po deportacji […]
Czy i gdzie na terenie powiatu płockiego mieszkały przed wojną rodziny żydowskie? Postanowiliśmy sprawdzić i objąć kwerendą jedną z gmin – Rogozino. W aktach tej gminy przechowywanych w zasobie Archiwum Państwowego w Płocku zachowały się rejestry mieszkańców z lat 1931-1939 – księgi dla wsi: Białkowo, […]
Ulica Jerozolimska stanowiła jedną z głównych ulic dawnej dzielnicy żydowskiej w Płocku.
W domu pod numerem 20 mieszkał Moszek Szlama Sarna (1838-1908), który w 1884 roku zbudował pierwszą w mieście odlewnię żelaza. W kamienicy pod numerem 6 mieszkali przed wojną uznani artyści Dawid (1915-2002) i Feliks (1922-2016) Tuszyńscy. Upamiętnia ich tablica z charakterystyczną paletą malarską, którą zaprojektował Stanisław Płuciennik.
Przed wojną przy ulicy Jerozolimskiej zarejestrowanych było ponad 31 firm. Mieścił się tu m. in. sklep galanteryjny Abrama Jakubowicza (dom nr 1), sklep z watą Mendla Skórnika (dom nr 8), zakład szewski Finci Tauba (dom nr 14), sklep ze skórami Dawida Edelsztajna (dom nr 17), zakład krawiecki Szlamy Florka (dom nr 17) i sklep z obuwiem Arona Luzera Szmidta (dom nr 19). Ostatnimi przedwojennymi właścicielami kamienic położonych przy ulicy Jerozolimskiej byli: Mariem Kon (dom nr 1), Abram Morsztejn (nr 2), sukcesorzy Papierczyka (nr 3), Lejzor i Abram Granat (nr 4), Izrael Majeranc i sukcesorzy Lichtygiera (nr 5), Estera Bajla Szejnwald (nr 6), Josek Taube (nr 7), sukcesorzy Froima Nejmana (nr 8), sukcesorzy Ruchli Redlic i Ruchla Zylbersztajn (nr 9), sukcesorzy Biny Racy Rubinsztajn (nr 10), Markus i Ajdla Braun (nr 11), Mariem Ryfka Bursztyn (nr 12), Szmul Lejb Prusak (nr 13), Azriel, Cypra i Chudesa Bursztyn (nr 14), Hinda Sakwa (nr 15), Icek Dach (nr 16), Izrael Chaim Rotblat i Kirszenbaum (nr 17), Chana Łaja Dancygier (nr 18), Hersz Józef Chewel (nr 19a), Aron Szmidt (nr 19), Mendel Luszyński, Gustaw i Estera Zielonka (nr 20).
Choć Nachum Sokołow urodził się w Wyszogrodzie, swoje dzieciństwo i młodość spędził w Płocku. Stary Rynek, gdzie mieszkał wraz z rodzicami i rodzeństwem oraz uczył się łaciny u profesora Walentego Masłowskiego, ulica Synagogalna i Szkoła Dancygiera, do której uczęszczał, park za kościołem katedralnym, gdzie czytywał […]
Decyzją Komisji Grantowej im. Jana Jagielskiego działającej w Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny w Polsce Fundacja Nobiscum otrzymała grant na realizację projektu filmowego “Czarne nieba. Losy płockich Żydów w latach 1941-1945”. Film, który chcemy zadedykować zmarłemu w tym roku Adamowi Neumanowi-Nowickiemu, zostanie zrealizowany w ramach obchodów […]
Szmuel Penson (1865-1939) – mełamed, publicysta, syn Izraela i Estery z Segałów. Urodził się w miasteczku Olkieniki w południowo-wschodniej Litwie. W latach 90. XIX wieku przybył do Płocka, a w roku 1896 poślubił Ittę Kajlę z domu Landau (ur. 1868), córkę właściciela szynku Szmula Moszka i Bajli Rykli z Libermanów. Penson przez wiele lat uczył języka hebrajskiego w szkołach żydowskich w Płocku. Organizował wieczorowe kursy języka hebrajskiego i literatury żydowskiej. Jego uczniami byli m.in. Zysze Landau, Icchak Grünbaum, Becalel Okolica i Szlomo Greenspan. Od 1918 roku był związany z Żydowskim Koedukacyjnym Gimnazjum Humanistycznym. Był bardzo lubiany i popularny wśród młodzieży żydowskiej w Płocku. Publikował na łamach gazety „Hacefira”. W Płocku mieszkał wraz z rodziną w kamienicy przy ulicy Tumskiej 12. Zmarł kilka dni przed wkroczeniem wojsk niemieckich do Płocka.
Bibliografia:
Plotzk (Plock); a history of an ancient Jewish community in Poland, ed. E. Eisenberg, Tel-Aviv 1967
Przedpełski J., Stefański J., Żydzi płoccy w dziejach miasta, Płock 2012
Izrael Wolf Cynamon – nauczyciel, syn Arona Hersza i Estery z domu Goldszyd, urodził się 1 stycznia 1883 roku w Płocku. Jako chłopiec pobierał prywatne nauki, następnie zdał egzamin w gimnazjum rządowym w Płocku i otrzymał świadectwo nauczyciela szkół powszechnych 3 lutego 1903 roku. Karierę […]
W 1926 roku na terenie Polski zorganizowano wielką akcję zbierania podpisów z życzeniami w hołdzie narodowi amerykańskiemu na pamiątkę 150-lecia niepodległości Stanów Zjednoczonych. W wydarzeniu tym udział wzięły m.in. płockie szkoły, a wśród nich Publiczna 7-klasowa Szkoła Powszechna nr 4, której kierownikiem był Ide Mania […]
Julian Stryjkowski (przed wojną Pesach Stark) (1905-1996) – pisarz, autor m.in. powieści “Głosy w ciemności” (1956), “Austeria” (1966), “Sen Azrila” (1975), “Czarna róża” (1962), “Przybysz z Narbony” (1978). Pochodził z miasta Stryj na Ukrainie, był synem mełameda Cwi Rosenmanna i Chany z domu Stark. Ukończył studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie ze stopniem doktora, następnie w latach 1932–1933 był nauczycielem języka polskiego Żydowskiego Koedukacyjnego Gimnazjum Humanistycznego w Płocku przy ulicy Kolegialnej 28. Od 1934 roku był związany z Komunistyczną Partią Zachodniej Ukrainy, za co w latach 1935-1936 był więziony. Zamieszkał następnie w Warszawie, gdzie podjął pracę w księgarni, publikował zarazem na łamach „Młodego Świata”. W okresie II wojny światowej przebywał na terenie ZSRR. Po wojnie był redaktorem Polskiej Agencji Prasowej. W latach 1954-1978 związany zawodowo z miesięcznikiem “Twórczość”. W 1975 roku był jednym z sygnatariuszy “Listu 59”. Laureat Nagrody Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1979), Nagrody im. Stanisława Vincenza (1986) oraz Nagrody Polskiego PEN Clubu im. Jana Parandowskiego (1993).
Chana Sura Klejn (ur. 1912 w Płocku) – nauczycielka, córka Jojne i Chany Rojzy. Absolwentka Państwowego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. Zofii Bukowieckiej w Płocku (dyplom nauczycielki szkół powszechnych otrzymała w 1931 roku). Była kierowniczką 6-klasowej Męskiej Powszechnej Szkoły Religijnej Isoda Tora w Płocku (od 25 […]
